'We staan op de drempel van introductie van dit nieuwe wetgevingsstelsel, maar we zien dat er meer tijd nodig is om het digitale stelsel te testen en hiermee te oefenen. Door de jaren heen is, vanuit de ervaringen in de uitvoering en het voortdurend testen, het ontwerp aangepast en ontwikkeld. De minimale eisen voor inwerkingtreding zijn met de uitvoeringspraktijk vastgesteld', schrijft minister De Jonge in een brief aan de Eerste Kamer.

De minister schrijft dat er hard is gewerkt en dat het lang vasthouden aan de datum heeft gezorgd voor flinke vooruitgang van het digitaal stelsel dat ten grondslag ligt aan de wet. 'Tegelijkertijd constateer ik ook dat in de enquête die ik heb laten uitvoeren niet alle medewerkers van de bevoegde gezagen zeggen er klaar voor te zijn. Daarnaast is het gewenst om meer tijd te nemen om de werking van het ICT-stelsel volledig door te testen in de keten, zo blijkt ook uit het recent verschenen AcICT rapport.'

De Jonge schrijf dat de brief tot stand is gekomen na 'indringende' gesprekken met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), de Unie van Waterschappen (UvW) en het Interprovinciaal Overleg (IPO). De VNG en UvW wilden graag vasthouden aan de datum van 1 januari 2023, al kwam VNG deze week wel met acht randvoorwaarden, waaronder een werkend ICT-systeem. Het Rijk wilde zelf ook vasthouden aan 1 januari. 

De IPO gaf echter aan dat nog niet alle elementen op de voor de provincies belangrijke instrumenten, of alternatieven daarvoor, in de keten zijn beproefd. De provincies pleitten daarom voor uitstel. De Jonge geeft daar gehoor aan. Hij zal opnieuw een ontwerpbesluit sturen naar de Tweede en Eerste Kamer, waarbij hij de resultaten van recente tests meeneemt.

Extra kosten en risico op 'braindrain'

De Jonge schrijft dat hij beseft dat met het uitstel gemeenten dwarszit die in de startblokken staan om met de Omgevingswet te beginnen. Ook schrijft hij dat er waarschijnlijk dubbel werk moet worden gedaan. In de brief erkent hij dat bevoegd gezagen en het Rijk extra kosten moeten maken door het uitstel. Hij schrijft dat van langer uitstel geen sprake mag zijn. Dat zou niet alleen nog meer kosten met zich meebrengen, ook de opgebouwde kennis komt dan in gevaar. Dat is ook een van de redenen waarom hij niet helemaal terug naar de tekentafel wil met het digitaal stelsel.

In de Omgevingswet worden grote delen van 26 sectorale wetten, 60 algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s) en meer dan 60 regelingen samengevoegd. De wet werd in 2015 aangenomen door de Tweede Kamer en passeerde een jaar later de Eerste Kamer. Door voortdurende problemen met de ICT werd de inwerkingtreding steeds uitgesteld. Ondanks jarenlange ontwikkeltijd spelen er dus nog steeds ICT-problemen.