Tilburg was de eerste gemeente die de randen van de Participatiewet opzocht met een experiment om bewoners met een uitkering te laten proef-samenwonen, zonder dat dit direct hun inkomen beïnvloedde. De test met de ‘kennismakingsperiode’ liep tot 2022, in die periode zijn tien stellen gaan samenwonen. Zeven daarvan zijn na de proefperiode nog steeds samen. Twee stellen wonen niet meer samen en van één stel loopt de proefperiode nog. Eén deelnemer was dakloos. 

De regeling is bedoeld voor stellen die een duurzame relatie willen aangaan, maar nog niet weten of ze wel bij elkaar passen. Ze kunnen een half jaar met behoud van uitkering kijken of het samenwonen bevalt. Daarna volgt een gesprek over hun inkomenssituatie en wordt hun uitkering alsnog aangepast aan de woonsituatie. Vooraf moesten ze hun aanvraag indienen en ze moesten een akkoord krijgen van het College van B en W. De stellen mogen vooraf geen vergevorderde plannen hebben om samen te wonen of te trouwen en mogen ook geen familie van elkaar zijn. 

Woningen komen beschikbaar 

‘Van ieder stelletje gaat in principe een woning de markt op', zegt woordvoerder Tom Daelman van de gemeente Tilburg. Hij benadrukt dat dit een bijvangst is. ‘Dit was niet onze insteek toen we met de proef begonnen. Het ging ons echt om het welzijn van de Tilburgers.’ Een andere bijvangst is dat team Toezicht Sociaal Domein minder onderzoeken naar samenwoning heeft gedaan en de toezichthouders een instrument hebben gekregen om Tilburgers te helpen. 

De proef riep wel vragen op over leegstand. Woningcorporaties wilden weten of woningen een half jaar zouden leegstaan. Een soortgelijk experiment in Amsterdam ontlokte de VVD Kamervragen over leegstand. Volgens de gemeente Tilburg is leegstand niet aan de orde. Het gaat om geleidelijk samenwonen. Ook wordt dakloosheid voorkomen als het stel na de kennismakingsperiode besluit niet te gaan samenwonen. In het beleid is wel opgenomen dat een eventuele verhuurder akkoord moet gaan. 

Inmiddels hebben meerdere gemeenten de Tilburgse pilot overgenomen. Ook de minister Schouten heeft in de Kamervragen aangegeven dat de proef past binnen de regels van de Participatiewet.