Door stijgende vastgoedprijzen is er voor bovengenoemde vitale functies, maakindustrie of andere bedrijven met minder economische slagkracht steeds minder ruimte in het stedelijk weefsel, stelt de coalitie. De Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland (SKBN) becijferde dat er tussen 2016 en 2021 4.600 hectare aan stedelijke bedrijventerreinen zijn verdwenen, vaak door transformatie naar wonen.

Met de transformatie van bedrijfsruimte verdwijnen niet alleen vitale functies uit stedelijk gebied, maar dreigen ook praktische banen buiten handbereik van een groep stedelijke werknemers te vallen, aldus de SKBN. Voor werkgevers in transformatiegebieden is de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel gezien de krapte op de arbeidsmarkt een extra grote zorg, mocht het tot een gedwongen verplaatsing komen.

Nieuwe functiemix

Volgens de coalitie Ruimte voor Werk, een initiatief van een zevental adviesbureaus, hoeft de bouw van woningen de continuering van bedrijvigheid in transformatiegebieden niet per se in de weg te zitten. Dat komt doordat bedrijvigheid de afgelopen jaren veel milieuvriendelijke geworden en daardoor ‘mengbaarder’ dan voorheen, stellen de adviseurs.

‘Door verduurzaming van de werkgebouwen en type werkzaamheden kunnen de milieucontouren worden verminderd. Dat betekent dat werken en wonen dichter bij elkaar gesitueerd mogen worden, af en toe zelfs gestapeld, of naast elkaar’, stelt architect en stedenbouwkundige Bernardina Borra namens de coalitie.

Onbekend terrein

Met deze functiemix is nog maar beperkt ervaring opgedaan. ‘Hoewel iedereen eigenlijk wel de noodzaak ziet, is het voor velen nog wel de vraag hoe je goed en rendabel functies mengt in een stad’.

Voor veel beleggers en ontwikkelaars is het realiseren van ruimte voor werken volgens de coalitie nog onbekend terrein. ‘Het is risicovol, moeilijk of onrendabel’, aldus de coalitie op hun webpagina.

Tijdens een seminar ‘Bedrijven naar de binnenstad!’ dat vakblad BT op 7 juli organiseerde, bleek bovendien dat ruimte voor betaalbare werkruimte – anders dan ruimte voor betaalbare woonruimte – zelden gekwantificeerd is. De gemeente Rotterdam stelt bij de ontwikkeling van het nieuw te ontwikkelen woon-werkgebied ZoHo wel eisen ten aanzien van een bepaald aandeel betaalbare werkruimte, maar het is onduidelijk in hoeverre deze werkruimtes op de lange termijn ook als betaalbare werkruimte beschikbaar blijven.

Binckhorst

Bij de transformatie van bedrijvengebied de Binckhorst hanteert de gemeente Den Haag de ambitie om een significant aandeel werken terug te brengen in het gebied, maar heeft amper instrumenten om hierop te sturen. Economie-wethouder Saskia Bruines luidde daar eind vorig jaar zelfs de noodklok over de verdringing van ruimte voor werken.

In het recent gepresenteerde coalitieakkoord wordt de economie als speerpunt benoemd, maar werken niet gekwantificeerd. Binnenstedelijke bestemmingsplannen zijn vaak dermate ruim geformuleerd, dat vrijkomende winkelruimte snel getransformeerd kan worden naar wonen. Vanwege de hoge huizenprijzen is dat voor eigenaren is dat economisch gezien vaak het aantrekkelijkste alternatief.

Twee categorieën

Via de award ‘de beste Mix met Ruimte voor Werk’ wil de coalitie Ruimte voor Werk reeds bestaande voorbeelden van mixvormen van wonen met werk en werk met andere functies zoals winkelen, sport, zorg, horeca, onderwijs, et cetera, positief onder de aandacht brengen. Het beste praktijkvoorbeeld wordt beloond met een award. Een deskundige jury zal inzendingen onder meer beoordelen op de variatie aan functies, de mate van fysieke productie binnen de werkfunctie, de bijdrage aan de werkgelegenheid en de toegevoegde waarde van de mix op de omgeving. 

Gegadigden kunnen hun project inzenden voor twee categorieën ‘werk in de stad op wijkniveau’ en ‘mengen in transformatiegebieden’. Inzenden kan tot 15 oktober Meer informatie over de award, de jury en inzendvoorwaarden is hier te vinden.