‘De energieplannen zijn een eerste stap’, zegt hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans. Hij vindt de komst van onder andere het prijsplafond, waarbij het kabinet een deel van de energierekeningen van huishoudens overneemt, een ‘positieve stap die te laat komt’. Daarnaast missen de plannen volgens Rotmans een lange termijnperspectief.
De energieproblematiek is over een jaar nog niet opgelost, zegt hij, en energieprijzen zullen nog lang hoog blijven door grote benodigde investeringen in onder andere elektrificatie. ‘Het prijsplafond helpt voor volgend jaar. Maar voor 2024 en daarna moet ook perspectief worden ontwikkeld’, aldus Rotmans.
In de begroting voor 2023 ligt vast dat het kabinet meer zal investeren uit het Klimaatfonds. Voor de productie van duurzame waterstof komt 145 miljoen euro vrij, voor meer wind of zee 180 miljoen en voor warmtenetten 200 miljoen.
Het ‘eerlijke verhaal’ moet verteld worden, zegt Rotmans. ‘Als je kijkt naar de bedragen die nu extra worden geïnvesteerd voor energie en klimaat, moet je concluderen dat je vooral met een noodplan bezig bent. Nederland zit niet te wachten op een jaarlijks noodplan. Er moet meer geld naar transitieplannen, zodat deze plannen ook echt kunnen uitstralen dat er grote stappen gemaakt worden.’
Hoogleraar Machiel Mulder aan de Rijksuniversiteit Groningen voorziet dat de focus op de korte termijn verduurzamingsprikkels weg kan halen. ‘Het prijsplafond biedt ademruimte, maar heeft ook een grote kans op het verlagen van druk om zelf te gaan isoleren en verduurzamen.’ Mulder noemt het prijsplafond ‘ruw’ en voorspelt dat veel huishoudens geld zullen ontvangen dat zij niet per se nodig hebben. ‘Het kabinet zal dus ook voldoende subsidie vrij moeten maken om hen alsnog aan te zetten tot verduurzaming.’
Meer aandacht voor energiearmoede
Voor hoogleraar Future Energy Systems Ad van Wijk (TU Delft) en strategische adviseur duurzaamheid Sven Ringelberg zijn het totale pakket en de nieuwe maatregelen vooral een bevestiging van de koers die het kabinet al voer. ‘Het kabinet zal op het vlak van energie en klimaat hooguit heroriënteren, maar veel plannen waren al bekend en zullen door de oorlog in Oekraïne alleen maar sneller worden uitgevoerd’, zegt Van Wijk. Hij ziet geen enkele reden om van het Nederlandse Klimaatakkoord af te wijken.
Ringelberg is positief over de nieuwe plannen, die extra aandacht geven aan het bestrijden van energiearmoede. ‘Het is een reflectie van wat het kabinet al voor de energietransitie deed, nu met meer geld en subsidie voor wie de energierekening niet kan betalen of er niet aan toekomt om zelf te verduurzamen. Mensen in armoede krijgen met het prijsplafond een pauze om tijdelijk op adem te komen.’
