Door Steven van den Heuvel. Dit artikel staat in ROm juni 2022. ROm is het vakmagazine voor de fysieke leefomgeving en gratis voor ambtenaren en bestuurders-politici in dat beleidsdomein. Klik hier voor aan abonnement.
In de eerste ronde van de bewonersarena konden de bewoners vertellen wat de afgelopen jaren hun pijnlijkste ervaringen waren met de ambtenaren en medewerkers. Neo de Bono, coördinator bij Moerwijk Coöperatie, geeft aan dat dit als erg prettig werd ervaren. ‘We konden in een veilige omgeving delen waar wij tegenaan liepen als bewoners.’
Voorbeelden van de pijnlijke ervaringen waren een rattenplaag waar niks aan werd gedaan, medewerkers en ambtenaren die keer op keer onbereikbaar waren of grote renovatieplannen met veel impact voor de bewoners, waar ze nauwelijks invloed op hadden.
‘We konden in een veilige omgeving delen waar wij nou tegenaan liepen als bewoners’
In de tweede ronde mochten de ambtenaren en professionals verdiepende vragen stellen. Daarna begrepen zij beter waarom er met de rattenplaagmelding niets was gedaan, op welke momenten zij telefonisch onbereikbaar waren geweest of waarom het voor bewoners fijn is in een vroeg stadium te weten wanneer er een renovatie gepland is of enige zeggenschap te hebben in de planning. ‘Het zorgde echt voor een eerlijk gesprek waarin de bewoners gelijk stonden aan de professionals en ambtenaren’, aldus De Bono.
In de derde ronde werden de eerste acties afgesproken. Bijvoorbeeld dat bewoners voortaan direct betrokken zouden worden bij mogelijke grote veranderingen, zoals een isolatieronde die er in het kader van de energietransitie aankomt.
Confronterend
De betrokken gemeenteambtenaren zijn erg te spreken over de bewonersarena en hebben er veel van geleerd. ‘De bewoners durfden hun persoonlijke verhaal op tafel te leggen. Ze vertelden wat hen dwars zat, maar ook wat ze goed vonden gaan. Daardoor werd het gesprek extra persoonlijk en kon ik mij goed inleven in hun situatie’, aldus Nick van den Tol, participatieadviseur Haags Samenspel.
‘Als ambtenaren zijn we gewend om te bedenken hoe een bepaalde wijk eruit moet zien en wat er moet verbeteren. Je kunt veel beter met de bewoners gaan praten. Zij weten precies wat belangrijk is in hun wijk. Tijdens een bewonersarena kun je veel opsteken van de
kennis en ervaringen van de bewoners in de wijk.’
‘Wij realiseerden ons dat wij bepaalde dingen verkeerd hebben aangepakt’
De ambtenaren en professionals vonden de arena ook confronterend. Dat hun gedrag en houding niet altijd als positief werden ervaren, was een verrassing. Saskia de Vin, community builder in Moerwijk: ‘Het gesprek was voor ons als ambtenaren echt een eyeopener. Door te horen hoe de bewoners de samenwerking met de gemeente hebben ervaren, realiseerden wij ons dat wij bepaalde dingen verkeerd hebben aangepakt.’
Manifest
Tot nu toe heeft de bewonersarena al veel opgeleverd, meent Karim el Boujjoufi, jongerenwerker in Moerwijk. ‘Door een bewonersarena te organiseren, merk je dat organisaties binnen de gemeente elkaar makkelijker vinden. Zowel tijdens het proces als daarna. Je merkt dat iedereen zich meer committeert aan de gemaakte afspraken’, aldus El Boujjoufi.
Aan de hand van de bewonersarena is het Moerwijk Manifest opgezet. In dit manifest staan acht samenwerkingsafspraken tussen de ambtenaren, professionals en bewoners in Moerwijk. Het manifest is gevisualiseerd door een Moerwijkse kunstenaar en is te zien op wisselende plekken in de wijk en het stadhuis.
Een bewonersarena is een hulpmiddel om aan de hand van een gestructureerde manier van ondervragen, pijnpunten in een bepaalde gemeente bloot te leggen. Het bewonersarena-proces bestaat uit drie verschillende rondes:
Ronde 1: Een onafhankelijke gespreksleider (die zelf niet deelneemt aan de bewonersarena) stelt vragen over de relatie en ervaringen met de organisatie. De gespreksleider vraagt hierop door, waardoor er meer diepgang plaatsvindt. De bewoners kunnen zelf ook dingen toevoegen of vragen stellen waardoor er een echt gesprek ontstaat.
Ronde 2: De aanwezige ambtenaars hebben verdiepende vragen voorbereid en stellen deze om de beurt aan de bewoners en professionals. Aan het einde van deze ronde is meer inzicht ontstaan in de pijnpunten die bewoners ervaren.
Ronde 3: Ambtenaren, bewoners en professionals worden verdeeld in groepen van vier tot zes mensen. Elk groepje krijgt een pijnpunt toegewezen en gaat in gesprek over wat gedaan kan worden om verbeteringen te realiseren. Wat zijn oplossingen die snel gerealiseerd kunnen worden? Welke problemen vragen om een diepgaandere analyse van grondoorzaken?
Na afloop van de bewonersarena wordt een terugkoppeling gegeven van de geleerde lessen en de eerste stappen aangekondigd om verandering te realiseren. Naast een terugkoppeling ter plekke is het soms ook nodig op een later moment een terugkoppeling te geven aan de bewoners, bijvoorbeeld als er nieuwe besluiten aankomen naar aanleiding van de inzichten uit de bewonersarena. Soms is het een goed idee daarvoor een nieuwe bijeenkomst te organiseren.
