De gascrisis wordt veroorzaakt doordat Rusland de gaskraan steeds verder dichtdraait wegens de oorlog in Oekraïne. Dat heeft twee effecten, zei minister Jetten. Allereerst is de gasprijs fors gestegen. ‘Daardoor kunnen bedrijven en consumenten in de knel komen. De oorlog raakt ons direct.’ Jetten benadrukt dat er op dit moment geen gastekorten zijn in Nederland. 

Om de situatie goed te monitoren, heeft het kabinet in overleg met andere Europese landen het eerste niveau van de gascrisis afgekondigd. Dat betekent dat organisaties die gas gebruiken of daar in handelen dagelijks meer informatie moeten geven aan het ministerie van EZK en de Gasunie. Niveau twee is alarm en drie is noodsituatie.  

Gasveld op waakvlak 

Ondanks de crisis wil het kabinet voorkomen dat gas uit Groningse velden wordt opgepompt. De gasvelden gaan niet dicht, maar op de waakvlam. ‘Groningen gaat alleen open als de veiligheid in het geding komt. Bijvoorbeeld als we tien graden vorst hebben. Dan wegen we veiligheid tegen veiligheid af’, zegt Vijlbrief. ‘Mijn inzet is: Zo snel mogelijk sluiten, in 2023 en 2024.’ 

Voordat de gaskranen in Groningen opengaan, moet echt alles zijn gedaan om een noodsituatie te voorkomen. Dat geldt ook voor andere landen. Nederland zal geen Gronings gas leveren aan Duitsland, tenzij er sprake is van een noodsituatie en er geen andere maatregelen mogelijk zijn. 

Nog voldoende gas en kolen 

Volgens Jetten is er in Nederland vooralsnog geen probleem met de gasleveringen. De voorraden kunnen verder worden gevuld en Nederland loopt voorop met de import van vloeibaar gas. Hij zei dat er ook voldoende kolen beschikbaar zijn, onder meer uit Australië en Canada. De Nederlandse kolencentrales hebben voldoende personeel om op te schalen, zegt hij.  

De maatregel om kolencentrales volop te laten draaien, betekent wel een toename van CO2-uitstoot. Jetten: ‘Dit jaar gaan we de CO2-doelen wel halen. Met extra maatregelen die ik op Prinsjesdag aankondig, blijven we ook op het pad voor 2023.’ De minister benadrukt dat de kolencentrales nog steeds in 2030 gesloten moeten worden. 

Jetten roept bedrijven en consumenten op om zoveel mogelijk energie te besparen. Als voorbeeld noemt hij de klimaatinstallaties bij bedrijven. Die kunnen soms beter worden afgesteld. ‘Gasgestookte energieproductie is zonde, omdat we alle gas nodig hebben om de voorraden te vullen.’ Hij roept consumenten op om nog deze zomer hun huis te isoleren.