Mixed-use in één gebouw rukt op, 7 opvallende voorbeelden

‘De stad functioneert het best als verschillende functies samenkomen. Dat inzicht wordt ook steeds meer toegepast op gebouwniveau. We maken gebouwen waarin we gebruikers allerlei soorten diensten bieden. Het zijn stadjes op zich’, zei Robert Kohsiek, directeur van ontwikkelaar Wonam, eerder tegen Stadszaken over mixed-use. ‘Overheden vragen erom in hun uitvragen, beleggers investeren er steeds meer in, en ook bij gebruikers is het gewild. Mixed-use wordt de nieuwe standaard.’

Nieuw is het concept niet. In Chicago verrees bijvoorbeeld al in de jaren ’60 Marina City, twee betonnen honingraattorens met veel verschillende functies. Ze moesten ‘steden in steden zijn’, vond de architect. Nu, 60 jaar later, lijkt mixed-use in één gebouw ook in Nederland rap aan terrein te winnen. In de verdichtende stad biedt het stapelen van wonen, werken en ontspanning uitkomst.

We presenteren zeven inspirerende voorbeelden.

1. Heuvelkwartier & Muziekberg, Eindhoven, herstructurering

Van ‘stoffig winkelcentrum’ uit de jaren ’90 naar een modern mixed-use-complex. Dat is het idee achter dit project in Eindhoven. De gemeente, provincie, eigenaar CBRE en gebruiker Muziekgebouw besloten in 2020 dat het huidige De Heuvel een plek moet worden waar wonen, winkelen, werken, ontmoeten en cultuur samenkomen. Onder de nieuwe naam Heuvelkwartier & Muziekberg.

Het is nog niet zeker of het plan ook echt doorgang vindt. ‘Ja, het is een ambitieus plan, maar als het lukt, lost het ook veel problemen op’, tekende dagblad ED vorig jaar op van architect Winy Maas van MVRDV. ‘Eindhoven groeit als stad, maar blijft met voorzieningen nog behoorlijk achter.’

Render van Heuvelkwartier & Muziekberg. Beeld MVRDV

2. Het Zandkasteel, Amsterdam, transformatie

Dit gemeentelijk monument in Zuidoost is één van de grootste gebouwen van Amsterdam, met een oppervlakte van 90.000 vierkante meter. Het gebouw werd in 1986 opgeleverd naar ontwerp van architecten Max van Huut en Ton Albers. Tot 2020 werd het gebruikt door ING. Sindsdien wordt gewerkt aan de transformatie tot mixed-use, door ontwikkelaars Wonam en Zadelhoff en architectenbureaus Alberts & Van Huut en Mecanoo.

Je kunt er straks wonen, werken, studeren en ontspannen. Daarnaast krijgt het publiek een ruimere toegang. Zo krijgt de voormalige ontvangsthal een openbaar toegankelijk horeca- en foodplein van bijna 1.500 vierkante meter.

Het Zandkasteel, via Wonam. Foto Milan Hofmans

3. House Modernes, Utrecht, transformatie

In hartje Utrecht, aan de Lange Viestraat, werd het verloederde De Planeet omgebouwd tot modern mixed-use-paleis. Met een dubbele plint, winkels, kantoren en horeca. Waar mogelijk zijn de historische structuren hersteld in die van de?Galeries Modernes uit 1901, de voorganger van De Planeet met de herkenbare blauwe vlakken. Het idee is dat bezoekers er een hele dag kunnen doorbrengen. Op het dakterras kun je zonnen en in de kelder speel je jeu de boules. House Modernes is een project van Syntrus Achmea, met een ontwerp van architect ZZDP Architecten.

Render van House Modernes. Beeld House Modernes

4. Het Maankwartier, Heerlen, herstructurering

Bij aankomst op Station Heerlen word je verwelkomd door het Maankwartier. Schitterend in de zon is de witte gevel van de kolos net een met sneeuw bedekte Alpentop. Een soort Eiger, of Matterhorn.

Het multifunctionele Maankwartier over het spoor werd eind augustus 2019 in gebruik genomen. Het moest Heerlen weer een plek geven om ‘trots op te zijn’, zei geestelijke vader Michel Huisman over het project. Het is onderdeel van de revitalisering van het centrum van de voormalige mijnstad.

Je vindt er winkels, kantoren, woningen, een hotel, twee parkeergarages en het nieuwe station van Heerlen. Het totale oppervlak is 94.000 vierkante meter. Daarvan is 14.000 m² gereserveerd voor detailhandel, 8.000 m² voor hotel en horeca en 16.000 m² voor kantoren.

Het Maankwartier. Beeld Weller

5. Valley, Amsterdam, nieuwbouw

Een nieuwbouwproject op de Zuidas, van ontwikkelaar EDGE Technologies, met een ontwerp van architect Winy Maas van MVRDV. De drie torens zijn met elkaar verbonden door een 'vallei' van oplopende terrassen met inheemse planten. Piet Oudolf verzorgde het groenontwerp. In de torens is ruimte voor wonen, werken en ontspannen, met kantoren, een expositieruimte, retail, appartementen en parkeerplekken. Het gebouw werd eind 2021 opgeleverd.

Valley in Amsterdam. Foto Marcel Steinbach/MVRDV

6. B-Proud, Den Haag, nieuwbouw

Twee torens van 140 meter in de Binckhorst moeten plek bieden aan 800 woningen en 20.000 vierkante meter kantoren en winkels. Daarmee heeft het gebouw meer massa dan de andere hier opgesomde projecten. Er komen ook zorgvoorzieningen, werkplaatsen, sportruimtes, een restaurant en groene daktuinen. Het ontwerp is van OZ architecten, in opdracht van ontwikkelaar Local.

Render van B-Proud. Beeld Z architecten

7. Wonderwoods, Utrecht, nieuwbouw

Net als Valley valt Wonderwoods op door zijn groene gevels. Het gebouw staat aan de Utrechtse Croeselaan, is van ontwikkelaar G&S Vastgoed en werd ontworpen door MVSA en Stefano Boeri Architetti. Begin december is Wonderwoods door de European Property Awards uitgeroepen tot beste mixed-use-project van Nederland.

De torens moeten een ‘verticaal bos’ worden, met veel planten en bomen op de balkons. Er komen behalve 420 huur- en koopwoningen,ook kantoorruimten, ‘gezonde’ horecaconcepten, fitness en yogastudio’s, winkels, een dakpark met educatiecentrum, en een ‘digitaal museum’.

Volgens experts kunnen verticale bossen à la Wonderwoods bijdragen aan de leefbaarheid van een stad, doordat ze een prettiger aangezicht bieden dan het klassieke beton en staal. Maar een vervanging van traditioneel horizontaal groen zijn ze niet.