‘De ruimteclaims worden steeds groter. Het was al ingewikkeld om aan gebiedsontwikkeling te doen, maar het wordt nog lastiger’, zegt Van Antwerpen in een webinar van brancheorganisatie SKBN. Ze is raadslid bij de Rli en regiodirecteur bij BPD Gebiedsontwikkeling. ‘Omdat werken geen nationale doelen heeft, wordt er minder aandacht aan besteed in rapporten. In een Nationaal Programma voor werklocaties zouden ook nationale ambities moeten staan. Die kun je leggen naast andere ruimteclaims.’

Dat die andere ruimteclaims er zijn, is evident. Volgens het Rli-lid stijgt de ruimtebehoefte van bedrijventerreinen van 5.500 naar 9.300 hectare en van kantoorruimte van 2,5 naar 4,7 miljoen vierkante meter. Verder moet er 80.000 hectare aan bos ‘bijgebouwd’ worden.

Integraal samenwerken

Integrale samenwerking is erg belangrijk bij een plek vinden door de verschillende opgaven, stelde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur eerder al in het advies ‘Geef richting, maak ruimte’ uit november 2021.

Van Antwerpen over hoe dit in de praktijk te doen: ‘Door een sterkere rolinvulling. We moeten elkaar aanspreken als dat nodig is. Er moeten zoveel belangen van zoveel verschillende partijen met elkaar verenigd worden - denk aan die van waterschappen, ondernemersverenigingen, woningcorporaties, Staatsbosbeheer, gemeenten – dat het ook goed is om je een beetje in te leven in de ander. In die zin is dit ook een soort gedragsaanbeveling.’

Als concreet voorbeeld van hoe partijen integraal kunnen samenwerken om de ruimte optimaal te gebruiken, noemt Van Antwerpen Purmerend. Samen met BPD Gebiedstonwikkeling is Staatsbosbeheer daar nu bezig met het realiseren van een nieuwe woonwijk met veel bomen. ‘Allebei hebben een sterke rolinvulling’, zegt Van Antwerpen.

Wat kan de overheid betekenen bij deze ‘nieuwe manier van samenwerken?’ ‘De overheid moet kijken wie wat kan uitvoeren. We hebben samenwerkingsgerichte mensen nodig’, zegt Van Antwerpen. ‘Goed opdrachtgeverschap, helder zijn. Ook is het belangrijk dat ze in de gaten houden of doelen wel of niet gehaald worden. Dus niet alleen de doelen benoemen.’

‘Geen hosanna’

Tot slot wil Van Antwerpen nog een kanttekening plaatsen bij integraal samenwerken. Niet alle belangen zijn verenigbaar, zegt ze. ‘Integraal samenwerken is ook geen hosanna. Op bedrijventerreinen met veel transport bouw je geen woningen. Boven woonwijken maak je geen windmolens vanwege de slagschaduw. Het is belangrijk om dat aan tafel te benoemen.’