‘We bestaan uit dorpen, gehuchten, en steden en vormen Nederland in het klein: divers van West-Friesland tot Salland, van de Veluwe tot Limburg’, schrijft het samenwerkingsverband in haar position paper. De K80 vertegenwoordigt zo’n 1,15 miljoen Nederlanders, onder wie 6,8 miljoen kiesgerechtigden. De kleinste 83 gemeenten omvatten zo’n 14 procent van het totale oppervlak van Nederland.
Alphen-Chaam, Beesel, Enkhuizen, Olst-Wijhe en Rozendaal begonnen halverwege 2020 met de samenwerking. Daarna sloten zich meer dan 60 gemeenten aan bij de K80. Dit platform van kleine gemeenten stelt zich inmiddels voor als een volwaardige partner in bestuurlijk Nederland. Hun slogan luidt: ‘De K80, klein en krachtig’. Burgemeester Bob Vostermans van de gemeente Beesel is voorzitter.
'Er zijn nog zo'n zeventig gemeenten met minder dan 20.000 inwoners. Die vinden elkaar moeilijk, terwijl ze wel met dezelfde opgaven aan de slag zijn', zegt Vostermans.
Afschaffen opschalingskorting
Eerste aandachtspunten zijn een andere verdeling van Rijksgeld en het afschaffen van de opschalingskorting. Die korting werd onder kabinet Rutte II opgelegd als onderdeel van een plan om gemeenten te laten fuseren tot groottes van minstens 100.000 inwoners. Een dergelijke schaalvergroting zou tot meer efficiëntie leiden. Het plan ging niet, maar de korting bleef intact voor grotere gemeenten .
Die korting kost de kleinere gemeenten naar eigen zeggen miljoenen euro’s. Halverwege 2020 ontstonden bij deze gemeenten ‘verontrustende signalen’ over de herijking van het gemeentefonds en de opschalingskorting. De K80 wil nu met het Rijk en andere samenwerkingsverbanden in gesprek over een andere verdeling. De komende maanden zal de K80 een agenda opstellen met concrete doelstellingen.
Een ander doel van de samenwerking is om de kleinere gemeenten onderling te ondersteunen, zoals met personeel en het uitwisselen van kennis. Ook tijdens de digitale oprichtingsvergadering van donderdag, met de initiatiefnemende gemeenten en bijna zestig andere gemeenten aanwezig, werd volgens Vostermans die oproep gedaan. 'Dit had veel eerder gemogen, hoorden we gemeenten zeggen. Er is grote behoefte aan meer samenwerking en coördinatie.'
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het ministerie van Binnenlandse Zaken omarmen de K80. Een delegatie van de K80 heeft al aan tafel gezeten met de minister van Binnenlandse zaken, de VNG, de vier grootste steden en de G40. Vostermans: 'Daar waar wij ons tot nu toe gemeld hebben, voelen we ons serieus genomen. Kamerleden laten ons ook weten het fijn te vinden om te weten wat er onder onze gemeenten speelt.'
