Sinds Felyx in 2017 haar eerste deelscooters in Amsterdam introduceerde, rijden er vijf jaar later door vrijwel elke G40-stad scooters van verschillende aanbieders rond. In Den Haag zijn er nu ongeveer 1.350 scooters van drie aanbieders.

Met boetes of parkeerzones probeert de gemeente ervoor te zorgen dat gebruikers de scooters op een goede plek wegzetten, maar regelmatig gaat het alsnog mis. Dat lijdt tot ergernis onder inwoners. Vooral voor mensen met een mobiele beperking is de stoepvervuiling een probleem, en voor hen is het lastig zo niet onmogelijk om de scooters zelf te verplaatsen.  

Daar komt bij dat door de Hofstad inmiddels ook flitsbezorgers, deelfietsen, en -bakfietsen rijden, en naar alle waarschijnlijkheid deze zomer ook deelsteps worden geïntroduceerd. Bestaande aanbieders in Den Haag mogen daarom voortaan elk nog maximaal 500 scooters plaatsen. Buurgemeente Leidschendam-Voorburg sluit aan. Daarnaast wil Den Haag een aantal parkeerstations creëren waar de scooters moeten worden afgegeven in plaats van dat ze op de stoep worden neergezet. Deze stations gaan ten koste van bestaande autoparkeerplekken.

Rotterdam breidt graag uit

De aanwezigheid van deelscooters lijkt in geen enkele Nederlandse stad zonder overlast te bestaan. Alle gesproken steden laten dan ook weten dat ze alleen nog aanbieders toelaten via een vergunning.

Ook in Rotterdam klonk vorig jaar het geluid dat er dingen moeten veranderen. Hier belanden de populaire deelscooters vaak her en der op de stoep, met name rond de Erasmus Universiteit en Rotterdam Centraal. Wethouder Judith Bokhove stelde vorig jaar dat de stad ‘bezig is met het aanscherpen van het beleid’. Uit een collegebrief aan de gemeenteraad van afgelopen september blijkt dat de gemeente sindsdien meer is gaan sturen en minder van de markt wil laat afhangen.

De gemeente Rotterdam laat weten er daarom nog steeds positief in te staan. ‘We baseren ons op ons vergunningsstelsel. Dat is nu zo’n twee jaar van kracht en regelt welke en hoeveel scooters er mogen staan. Aanbieders willen graag groeien in onze stad, maar kunnen nu worden tegengehouden door dit stelsel.’ De limiet zorgde er mede voor dat Rotterdam vorig jaar het gebied Rotterdam-Zuid voor het eerst openstelde voor deelscooters.

‘Veertien partijen hebben al aangeklopt om hun step in Rotterdam aan te bieden.’

‘Wij kijken ook uit naar de komst van de deelstep’, laat de gemeente duidelijk weten. ‘Veertien partijen hebben al aangeklopt om hun step in Rotterdam aan te bieden.’ Momenteel wacht de gemeente nog op de algemene goedkeuring van de deelstep door de RDW, de organisatie die de registratie van gemotoriseerde voertuigen en rijbewijzen in Nederland verzorgt. Daarna kijkt de stad naar de meerwaarde die de steps voor bewoners moet bieden, waarna concrete partijen worden uitgekozen.

Utrecht loopt bewust achter

De domstad kent een heel ander proces. De gemeente laat weten bewust te hebben gewacht met de komst van deelvoertuigen, waardoor het Duitse bedrijf Tier in oktober vorig jaar voorlopig als enige partij 500 elektrische fietsen en 300 elektrische scooters gefaseerd mocht loslaten. ‘Sinds de start zijn er enkele meldingen binnengekomen over verkeerd geparkeerde fietsen of scooters. Maar door het aanwijzen van specifieke parkeerzones hebben we het idee dat het aantal overlastmeldingen meevalt in vergelijking met andere steden waar wel gebruik gemaakt wordt van het ‘free floating-systeem’.’

De gemeente oriënteert zich nu op de mogelijkheid om naast deelauto’s een parkeervergunning in te stellen waarmee deeltweewielers in speciaal daarvoor aangewezen (auto)parkeervakken mogen parkeren. Utrecht is niet van plan om parkeerplekken in de openbare ruimte te verkopen aan marktpartijen, zoals Den Haag dat wil doen. En vooralsnog is de gemeente Utrecht niet tegen de komst van de deelstep: ‘We houden de ontwikkelingen van de deelstep in de gaten, en zullen hier net als Rotterdam naar gaan kijken als de step door de RDW wordt goedgekeurd.’

Amsterdam geen voorstander van de deelstep

Amsterdam begon in 2020 met scooteraanbieders Check en Felyx, elk op het moment 385 scooters. In 2021 kwamen er 236 meldingen bij de gemeente binnen. Veel van deze meldingen gingen over foutgeparkeerde deelscooters. Door verschillende parkeermaatregelen vanuit de aanbieders lijkt dit aantal te dalen: vijftig euro boete bij het verkeerd parkeren, een three-strikes-out-principe bij herhaaldelijk verkeerd parkeren, en het toekennen van coins bij het goed parkeren doormiddel van   foto’s van de nieuwe gebruiker.

In tegenstelling tot de fietsen hanteert Amsterdam voor de scooters wel een free-floating-regeling, met uitzondering van een paar gebieden. ‘Op dit moment onderzoeken we de mogelijkheid om op bepaalde locaties met vaste scooterplekken te werken om eventuele overlast tegen te gaan. Hiervoor hebben wij elke vier weken overleg met de aanbieders.’

Of er klachten zijn over de vier aanbieders van deelfietsen, kan de gemeente niet veel zeggen. Wel geven ze aan de komende maanden uit te breiden. Via Geofencing worden de fietsen op gereguleerde plekken ingeleverd.

‘Zolang de experimenten met de deelscooters en deelfietsen lopen, tot medio 2023, mogen geen andere aanbieders toetreden tot de Amsterdamse markt. Tijdens het experiment hebben we diverse tussentijdse evaluaties. Daardoor hebben we een evaluatie en een nieuw beleid tegen de tijd dat de vergunningen van de huidige aanbieders in 2023 aflopen.’

Op de deelstep lijkt de gemeente niet met smart te wachten. ‘Mobiliteitswethouder Egbert de Vries heeft uitgesproken geen voorstander te zijn van de deel-e-step. Onlangs heeft ook de gemeenteraad een motie aangenomen waarin wordt opgeroepen om geen vergunning te verlenen aan de deel-e-step, wanneer deze wordt toegestaan op de weg.’ De gemeente geeft aan toestemming te verlenen aan nieuwe vormen van deelvervoer zolang zij die gewenst achten, en dat ze het gebruik van de step in de openbare ruimte uiteindelijk niet kunnen verbieden.

Eindhoven vertrouwt op vergunningen

De gemeente Eindhoven, waar twee soorten deelscooters en twee soorten deelfietsen rondrijden, start dit jaar met digitale dropzones om overlast terug te dringen. Verder heeft de gemeente een maximum van twee aanbieders per deelvoertuigcategorie ingevoerd. ‘Ontheffingen zijn bedoeld voor kleinschalige experimenten om ervaring op te doen met bijvoorbeeld nieuwe vervoersmiddelen of op een bepaalde locatie voor de duur van één jaar.’ De vergunning geldt voor twee jaar, met de mogelijkheid om deze een jaar te verlengen, met als uiterlijke vervaldatum 1 juni 2023 voor alle vergunningen en ontheffingen. ‘Hierna bepalen we onze vervolgaanpak met deelmobiliteit in Eindhoven.’

Ook Eindhoven staat open voor de deelstep: ‘De voorwaarden gelden ook voor het delen van voertuigen die in de toekomst mogelijk ook in de openbare ruimte komen, zoals elektrische stepjes, of voertuigen die nog ontwikkeld moeten worden.’

Groningen sceptisch over bijdrage deelstep

Groningen hanteert ook een maximum voor twee aanbieders, Felyx en Check, met 200 scooters per bedrijf. Go Sharing reed eerst ook door Groningen, maar scoorde op basis van verschillende criteria het laagst, waardoor het bedrijf moest vertrekken. Verder geldt de binnenstad niet als servicegebied en bekijkt de gemeente of dat ook voor een aantal andere gebieden kan gelden. In een evaluatie van 2020 gingen de meeste meldingen wederom over de overlast van gestalde deelscooters. Ook Groningen zag eerder af van het ‘free floating’ concept.

Daarnaast moet een aanbieder volgens brieven uit 2020 voortaan een controlemechanisme overleggen waarin de aanbieder bij klanten erop stuurt dat een deelscooter op de juiste manier werd gestald. Dus niet voor een uitrit, midden op het trottoir, in het groen of op andere plekken die daar niet voor bedoeld zijn. Ook andere steden gebruiken dit.

'De deelstep vervangt naar verwachting vooral fietsritten en loopverplaatsingen'

‘Op dit moment denken we niet dat de deelstep bijdraagt aan onze doelen ten aanzien van duurzame mobiliteit’, laat de gemeente weten. ‘Omdat het naar verwachting vooral fietsritten en loopverplaatsingen vervangt en het ook weer iets is dat een plek moet vinden in de openbare ruimte. Wel volgen we de ervaringen van andere steden die wel welwillend tegenover deelsteps staan, zoals Rotterdam en Eindhoven, en deze vermoedelijk zullen gaan toestaan wanneer de elektrische step legaal wordt.’

Zwolle weer positief, mede door nieuwe mobiliteitsvisie

Zwolle werkt eveneens met vier gunningen: twee voor de deelscooter en twee voor de deelfiets. Ook een deelstepaanbieder mag dit jaar aankloppen, laat de gemeente weten. Zwolle werkt momenteel aan een nieuwe visie op deelmobiliteit en aan regels om deelmobiliteit in betere banen te leiden. Een optie hierin is de mogelijkheid om vaste parkeerplekken te maken voor deelmobiliteit in plaats van het free floating systeem. ‘Ook nemen we in deze visie ervaringen van andere gemeenten en nieuwe vormen van deelvervoer mee. Naar verwachting is medio 2022 het actieplan deelvervoer gereed en dan kunnen we ook verder ingaan op de deelstep.’