In een opiniestuk in de Volkskrant op 23 februari schrijven de initiatiefnemers van onder meer Urgenda en True Price dat Gazprom flink verdient aan Nederland. ‘Geld waarmee Poetin het leger financiert dat nu Oekraïne is binnengevallen.’ Er is een internationale petitie gestart.

Hun oproep vindt onder meer gehoor in Den Haag. PvdA en GroenLinks stellen raadsvragen over het contract met Gazprom. Ook in Utrecht volgen raadsvragen. ‘Russische aanval op Oekraïne is reden voor D66 Utrecht e.v.a. om opnieuw te kijken naar Gazprom als leverancier’, twittert D66-raadslid Jelmer Schreuder.

‘Aanbestedingswetten schreven Gazprom voor’

De gemeente Utrecht zegt dat het niet veel keus had bij het afsluiten van een nieuw energiecontract. ‘Gazprom had de laagste prijs. Dan schrijven de aanbestedingswetten ons voor dat we die leverancier moeten kiezen’. 

Als gemeenten besluiten hun contracten met Gazprom op te zeggen, is de vraag wie dan het gas kan leveren. De tweede aanbieder in Nederland, Eneco, kan niet zeggen of het  snel contracten kan overnemen. 'Dat gaat via Europese aanbestedingen', laat een woordvoerder weten. 'Die houden we natuurlijk goed in de gaten. Of we ons daarvoor inschrijven, hangt onder meer af van de voorwaarden.' Overigens haalt ook Eneco gas uit Rusland.

‘Tegemoetkoming lage inkomens onvoldoende’

De hogere energieprijzen geven problemen voor mensen met een laag inkomen. De gemeente Rotterdam zegt dat er al maatregelen genomen zijn om die groep te helpen. ‘We zagen de prijzen de afgelopen weken natuurlijk al oplopen.’ Ook in Utrecht zijn er al regelingen opgesteld. ‘We wachten nog op geld van het Rijk’.

Ook Rotterdam zegt dat het geld nog niet binnen is. Bovendien is die eenmalige 200 euro op jaarbasis absoluut niet voldoende, laat de woordvoerder van wethouder Grauss weten. Hij wil de gemeenteraad binnenkort informeren over de uitvoeringsplannen.

Veel energiedragers Rusland in haven Rotterdam

Veel van de energiedragers komen binnen via de haven in Rotterdam. Havenbedrijf Rotterdam zegt tijdens een geplande persconferentie over de jaarcijfers dat de gevolgen van het Oekraïne-conflict nog ongewis zijn. ‘Grofweg komt op dit moment 20 procent van de kolen uit Rusland, 20 procent van de olieproducten, 25 procent van het LNG en 30 procent van de ruwe olie’, zegt een woordvoerder.

Behalve de energiedragers komen ook veel andere grondstoffen uit Rusland. ‘Een kleine 10 procent van het Rotterdamse containertransport is gelinkt aan Rusland. Daarnaast exporteert Rusland producten als staal, koper, aluminium en nikkel via Rotterdam.’

De haven kan een grote rol spelen bij de maatregelen tegen Oekraïne. Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam zei donderdagochtend in de gemeenteraad dat hij mogelijke sancties vanuit de EU afwacht. Als het gaat om de verplaatsing van militair materieel, moet hij het gezag over de haven tijdelijk overdragen aan de minister van Justitie. Hij zei ook dat hij Oekraïne steun heeft toegezegd.

Door de oorlog in Oekraïne heeft Gazprom al tientallen procenten verloren op de beurzen. Ook de Russische oliebedrijven Rosneft en Lukoil maken een vrije val. Het Kremlin heeft al gezegd zich daar geen zorgen over te maken.