In de Versnellingsopgave Energieneutraal Kernvastgoed uit 2018 heeft Utrecht zichzelf tot doel gesteld om 344 gebouwen in 2040 te verduurzamen. Dat betekent onder meer dat de gebouwen goed zijn geïsoleerd en zonnepanelen op het dak hebben, zodat ze per saldo geen energie gebruiken. In 2023 zouden 57 gebouwen energieneutraal moeten zijn. Dat aantal wordt niet gehaald, zegt de rekenkamer.

De rekenkamer zegt in het rapport dat het op veel punten misgaat. Alleen de doelstelling is duidelijk: ‘Verduurzaming van gemeentelijk vastgoed draagt bij aan klimaatdoelen. Urgentie is gelegen in het goede voorbeeld dat de gemeente wil geven bij de energietransitie.’ Daarna gaat het direct al mis met de versnellingsopgave, stelt de rekenkamer. Keuzes zijn niet goed onderbouwd en er mist een goed uitvoeringsplan.

Geen inzicht in uitvoering

In de uitvoering gaat ook veel mis. In het rapport haalt de rekenkamer onder meer aan dat de gemeente op pandniveau geen zicht heeft op de stand van zaken. Ook is onduidelijk voor welke panden een Meerjarenonderhoudsplan (MJOP) is opgesteld. De rekenkamer kreeg ook geen cijfers boven water over de tot nu toe gemaakte kosten. Een dashboard dat daarin inzicht zou moeten geven, bleek nog niet klaar te zijn.

De rekenkamer beveelt daarom aan:

  • Onderzoek de financiële en organisatorische haalbaarheid van de verduurzamingsopgave en herijk de doelen; 
  • Maak expliciet welke stappen gezet moeten worden om doelen wel te kunnen realiseren;
  • Maak inzichtelijk hoe groot de onrendabele top is en laat zien in hoeverre extra geld kan bijdragen aan de oplossing van het probleem; 
  • Pas de werkwijze aan om zicht te houden op de voortgang en realisatie van de verduurzamingsopgave;
  • Informeer de raad op tijd en inzichtelijk over de verduurzamingsopgave.

B&W erkent tekortkomingen

Het college van B&W gaat de aanbevelingen uitvoeren. ‘Wij gaan werken aan het versimpelen van de complexe puzzel, om verschillende belangrijke financiële onderwerpen op elkaar af te stemmen, de benodigde extra voorbereidingstijd in te korten en tevens hoe samenwerking met gebruikers en huurders versoepeld kan worden.’

Het gemeentebestuur zegt dat de problemen onder meer komen doordat veel kundige medewerkers zijn vertrokken. Inmiddels zou het personeel weer op sterkte zijn. Er is ook een evaluatie in de maak. B&W belooft dat die binnen enkele maanden naar de gemeenteraad wordt gestuurd.

Overigens zegt B&W dat er wel iets is gebeurd. Zo is sprake van 3.7 megawatt duurzame opwekking, een monumentenplan op basis van TNO-onderzoek, diverse panden op BENG niveau en energieneutrale nieuwbouw. ‘In de brede zin hebben we resultaten geboekt om het gemeentelijk vastgoed te verduurzamen.‘

Derde rapport over Utrechtse energietransitie

Het is niet het eerste rapport van de Rekenkamer Utrecht over de energietransitie. In februari 2021 publiceerde de rekenkamer een rekenkamerbrief, waarin de informatievoorziening van het Uitvoeringsprogramma Energietransitie aan de raad centraal stond. 

Vorig jaar december kwam de rekenkamer met een rapport waarin concrete projecten uit dit programma werden onderzocht. Het rapport over de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed is het derde en laatste deel van het onderzoek.

De gemeenteraad praat na de verkiezingen over het laatste rapport. Dan geeft de Rekenkamer Utrecht nog een toelichting.