Sinds 1 januari 2022 hebben gemeenten de mogelijkheid om opkoopbescherming in te voeren. Per vandaag is Haarlem de eerste Nederlandse gemeente waar de bescherming voor de hele stad geldt.

De Haarlemse gemeenteraad besloot op 23 december 2021 om de regeling in te voeren. Wethouder Marie-Thérèse Meijs (Wonen) licht de maatregel toe in een persbericht van de gemeente: ‘De opkoopbescherming gaat gelden in heel Haarlem. Met deze maatregel hebben we meer grip op de woningmarkt en bieden we koopstarters op de woningmarkt en mensen met een middeninkomen meer kansen op een betaalbare woning.’

De regeling geldt voor woningen met een WOZ-waarde tot 389.000 euro. Voor koopwoningen die na vandaag worden aangekocht, moet voor verhuur een vergunning worden aangevraagd. Verhuur mag alleen nog aan eerste- en tweedegraadsfamilieleden, voor een duur van maximaal twaalf maanden, bij woningen verbonden aan bedrijfspanden of door corporaties. Deze uitzonderingsgevallen zijn vastgelegd in landelijke wetgeving.

Concurrentie beleggers en starters

Het doel van de maatregel is om de aankoop van goedkope en middeldure koopwoningen door investeerders tegen te gaan, zodat er meer van deze woningen beschikbaar blijven voor starters op de woningmarkt. Om de regeling in te voeren, moest de gemeente eerst aantonen dat er sprake is van schaarste aan goedkope en middeldure koopwoningen. Daar is sprake van, bleek uit onderzoek in opdracht van de gemeenteraad.

Uit aanvullend onderzoek naar de rol van investeerders op de Haarlemse woningmarkt en de positie van koopstarters bleek bovendien dat investeerders in Haarlem de afgelopen jaren meer woningen dan voorheen hebben opgekocht. Koopstarters kochten relatief minder woningen. De koopstarters en investeerders kopen veelal dezelfde typen woningen: appartementen en goedkopere woningen.

Andere steden

Door heel Nederland voeren meerdere gemeenten opkoopbescherming in, of wordt er aan gewerkt. Rotterdam voerde direct op 1 januari in zestien wijken opkoopbescherming in. In Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Amstelveen, Tilburg, Groningen en Almere moet de raad nog een definitief besluit nemen of volgt stadsbrede invoering in de loop van dit jaar.

Het is niet 100 procent zeker of stadsbrede opkoopbescherming overal juridisch standhoudt. ‘Ik betwijfel of dit juridisch wel mogelijk is, dat moeten we nog afwachten’, zei Peter Boelhouwer, Hoogleraar Housing systems bij de TU Delft, eerder tegen Stadszaken. ‘De regeling is enkel bedoeld voor gebieden waar woningschaarste heerst en overlast plaatsvindt.’ De gemeenten moeten dus goed onderbouwen dat hier daadwerkelijk sprake van is in elke wijk.