De energieprijzen stegen de laatste maanden flink, vooral voor mensen die een nieuw energiecontract afsloten. Waarschijnlijk dalen de prijzen in 2022 niet, voorspelt ABN Amro. De hogere prijzen leggen zwaar beslag op de bestedingsruimte van Nederlandse huishoudens. Het Nibud berekende dat de koopkracht van de gemiddelde Nederlander daardoor gemiddeld daalt met 40 euro..

Experts waarschuwen voor toenemende energiearmoede. Gemeenten hebben de mogelijkheid om mensen die financieel in de problemen komen 200 euro energiecompensatie te geven. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om mensen met een bijstandsuitkering en/of een te hoge huur, of mensen met een klein pensioen of enkel AOW. Het Nibud maant gemeenten om gebruik te maken van de regeling, maar de compensatie is geen structurele oplossing.

Wel structureel

Met het vergoeden van de rente werken Den Haag en het Nationaal Warmtefonds aan een structurelere aanpak. Een duurzamer huis betekent immers minder verbruik en dus minder kosten.

Met de regeling kunnen inwoners zonder rentekosten gebruikmaken van de lening bij het Warmtefonds. Als de lening wordt verstrekt, kan met dit geld de eigen woning beter geïsoleerd worden, kunnen zonnepanelen geïnstalleerd worden, kan men het huis aansluiten op een warmtenet of een warmtepomp installeren.

Wethouder Duurzaamheid, Milieu en Energietransitie Liesbeth van Tongeren zegt in een persbericht van de gemeente: ‘Energie besparen is altijd een goed idee; lager energiegebruik betekent minder opwekken. Zo dragen Hagenaars een steentje bij aan het terugdringen van de klimaatverandering. Naast soms kleine veranderingen zijn daarvoor helaas ook grotere investeringen nodig en dat geld heeft niet iedereen zomaar liggen. Een renteloze lening kan mensen net dat steuntje in de rug geven om nu aan de slag te gaan.’

Ook het Warmtefonds ziet de samenwerking met Den Haag als een mooie stap. ‘Het is goed dat de gemeente Den Haag het particuliere woningbezitters nog gemakkelijker maakt om hun woning te verduurzamen. Het wegnemen van financiële drempels is essentieel om de energietransitie in te zetten in provincies en gemeenten’, zegt Aldus Frank Nivard, fondsmanager bij het Nationaal Warmtefonds.

Opletten voor minima

De vraag is wel of de Haagse aanpak voor minima toegankelijk is. Stel, je leent 5.000 euro. Dat is ongeveer de prijs van de installatie van een hybride warmtepomp, aansluiting op een warmtenet of een tiental zonnepanelen. Bij een dergelijke lening bedragen de maandlasten 59 euro, een bedrag dat lastig op te brengen is voor gezinnen die de eindjes aan elkaar moeten knopen.

‘Of je die 59 euro per maand kan betalen, is een individuele afweging’, reageert een woordvoerder van de gemeente op de vraag wat minima aan de regeling hebben. ‘Maar’, benadrukt ze, ‘Dit is natuurlijk niet het enige wat we doen.’

Woningeigenaren met een laag inkomen kunnen terecht bij de Gemeentelijke Kredietbank. Daar kunnen inwoners terecht die wel graag willen verduurzamen, maar die bij het Warmtefonds niet voor een lening in aanmerking komen vanwege hun inkomen. Daarnaast heeft de gemeente Den Haag sinds begin dit jaar een aparte subsidie voor eigenaren met de zogenaamde Ooievaarspas. Dit is een lokale pas voor mensen met een laag inkomen, waarmee korting wordt gegeven op allerlei diensten.

Zij krijgen een groot deel van de kosten vergoed wanneer zij isolatie in hun woning toepassen, of gaan koken of verwarmen op schone energie. ‘We zijn nog bezig met een aanvraagformulier en informatie via de website van de Ooievaarspas, maar inwoners van Den Haag die nu al een dergelijke subsidie willen aanvragen, kunnen zich bij Hou van je Huis melden’, aldus de woordvoerder.

Daar komen nog landelijke subsidies bij, vanuit bijvoorbeeld ISDE en het Nationaal Isolatieprogramma. ‘Daarmee krijg je al 30 procent korting op aanschaf van een warmtepomp of isolatie’, zegt energie-expert Sven Ringelberg. Al met al kan de totale lening dus minder zijn dan de eerdergenoemde 5.000 euro, omdat subsidies het gat vullen (of omdat er simpelweg minder geïnvesteerd hoeft te worden). Het minimale leenbedrag bij de Energiebespaarlening is 2.500 euro.

‘Woningeigenaren met een laag inkomen meekrijgen in verduurzaming is eerder een vraagstuk van iedereen betrekken dan van middelen’, zegt Ringelberg dus. ‘De Haagse aanpak is goed, maar je moet wel zorgen dat je alle doelgroepen bereikt.’ Voorlichting over het hoe en waarom van de verduurzaming is minstens zo belangrijk als middelen beschikbaar stellen, gezien het grote aantal nationale, regionale en lokale regelingen die door elkaar lopen.

Betalen via belasting

De Haagse regeling echoot een aanpak van de BNG Bank. Die stimuleert woningeigenaren tot verduurzaming met de Gemeentelijke Verduurzamingsregeling. De woning wordt verduurzaamd, zonder dat de eigenaar hiervoor eigen geld of een lening hoeft aan te wenden. De eigenaar betaalt de investering verspreid over 30 jaar terug via de gemeentelijke baatbelasting die maximaal gelijk is aan de energiebesparing.

René Goorden, sectorspecialist Wonen bij BNG Bank, zei daarover eerder tegen Stadszaken dat de ‘businesscase’ door de stijgende gasprijs alleen maar aantrekkelijker wordt. ‘De energienota bepaalt in belangrijke mate wat uit kan. Dat betekent dat je verder kunt gaan in je ingrepen, of de maandelijkse lasten omlaag gaan ten opzichte van de energiebesparing die wordt gerealiseerd.’