Op de eerste maandag na zijn beëdiging legt Henk Vijlbrief het eerste contact met Groningers, die afgelopen zaterdag nog in grote getalen met fakkels door de straten trokken uit onvrede over de gaswinningsproblematiek.

De staatssecretaris sprak met burgers en bestuurders uit de regio. Op dinsdag zit hij aan tafel met belangenorganisaties Groninger Bodem Beweging en Groninger Gasberaad.

Het zal ook morgen vooral gaan over de dramatische gang van zaken rondom de subsidieaanvragen voor aardbevingsschade, wat Vijlbrief zelf een beschamende vertoning noemt: ‘Ik voelde mij beschaamd voor de overheid, zo hoort dat niet. Ik werd er gelijk naar van toen ik het nieuws hoorde.’

De staatssecretaris liet vorige week voor de camera al weten de situatie snel recht te willen zetten De subsidiepot is inmiddels met 250 miljoen euro aangevuld, voor huishoudens die bij de eerste ronde misgrepen.

De afwikkeling van de subsidieaanvragen was niet het enige slechte nieuws van de afgelopen tijd. Toenmalig demissionair EZK-minister Stef Blok maakte bekend dat dit jaar toch extra gas wordt gewonnen uit het Groningerveld. Dat komt door een contract met buurland Duitsland en vertraging bij de uitbreiding van een stikstofinstallatie nabij de gemeente Zuidbroek.

‘Nieuwe spits’

Al met al lijkt de staatssecretaris met deze ongelukkige erfenis op 1-0 achterstand te staan. Tijdens de persconferentie noemde René Paas, Commissaris van de Koning in Groningen Vijlbrief al de ‘nieuwe spits’ die de problematiek in Groningen moet aanpakken. De staatssecretaris gaat het ‘op zijn eigen manier’ doen. Zijn boodschap aan Groningen is dan ook: geen woorden, maar de daden laten spreken.

‘Het gaat mij om daadkracht en echte interesse tonen in het probleem.’ De dertig jaar ervaring op verschillende politieke posities die indirect verband hadden met de gaswinning in Groningen en zijn dossierkennis moeten een doorslag geven om de gaskraan binnen enkele jaren af te sluiten en de versterking van woningen te versnellen.

Weinig beloften

‘De afspraak is als volgt: 2022 is het laatste gasjaar. Daarna bouwen we af’, zei de staatssecretaris. Die opmerking viel niet goed bij journalisten van RTV Noord en Dagblad van het Noorden, die ‘hetzelfde al vier tot vijf keer hadden gehoord’ van voorgangers Wiebes en Stef Blok. Wat Vijlbrief concreet anders gaat doen, vindt hij zelf moeilijk te zeggen. Nogmaals: ‘Ik moet het met daden laten zien.’

Over de kritiek die volgde op het nieuws over gasafname door Duitsland laat Vijlbrief weten de komende weken contact te leggen met zijn Duitse collega’s, om aan te horen of het mogelijk is de gaswinning de komende tijd nog naar beneden te krijgen.

Maar beloften maakt hij niet: ‘Ik had maandag kunnen zeggen dat de gaswinning de volgende dag stopt en dat Duitsland geen gas meer krijgt. Of ik doe dat niet en ik ga regelen dat het zo snel mogelijk in orde is.’

Over de aanstaande Parlementaire enquête, over onverwachte recordgaswinning in 2013, heeft Vijlbrief naar eigen zeggen nog geen moment over nagedacht. ‘Die enquêtes zijn bedoeld voor waarheidsvinding. Als die leidt tot mijn ontslag, dan neem ik tegen die tijd mijn verantwoordelijkheid. Maar ik zie totaal niet waarom dat aan de orde zou moeten zijn. Ik wil als lijn hanteren dat er op deze post bestuurlijke rust komt.’ Groningen heeft er volgens Vijlbrief meer aan als hij de komende tijd goed aan de slag kan om de uitdagingen aan te pakken.

Lelylijn en waterstof

Stadszaken vroeg de staatssecretaris naar de balans van tussen kosten en baten voor de regio Groningen, die ondanks de regiodeals en het Nationaal Programma Groningen van een miljard euro nog altijd minder investeringen ontvangt dan dat de Nederlandse overheid met het gas aan de provincie verdient. ‘Ik kan me heel erg vinden in het idee dat Groningen er het beste bovenop komt door te investeren in de vitaliteit van de regio.’ Vijlbrief noemt de geplande Lelylijn die op Groningen zal worden aangesloten en de focus op groene waterstofproductie in de noordelijke provincie.

Vijlbrief: ‘Ook hier doe ik geen toezeggingen, maar ik ga wel in gesprek met onder andere mijn collega Rob Jetten van Klimaat en Energie om te zien wat we voor Groningen kunnen betekenen. Zij hebben behoefte aan een eerlijkere balans en kunnen daarbij op mij rekenen.’