In het CPB-rapport staat dat de staatsschuld in 2025 zal zijn toegenomen met 56 procent van het huidige bbp. In het basispad, zonder de plannen uit het coalitieakkoord, is de verwachting dat die toename twee procent lager ligt. De economie groeit wel wat harder door de kabinetsplannen: gemiddeld stijgt deze jaarlijks met een half procentpunt.
Het kabinet trekt drie miljard euro uit om de koopkracht voor huishoudens met lagere inkomens te laten stijgen, Nederlanders met een middeninkomen behouden hun koopkracht. Onder andere inflatiecijfers drukken de koopkracht momenteel sterk de kop in. Voor gepensioneerden is er minder goed nieuws: zij gaan er 0,4 procent op achteruit doordat de pensioenen onvoldoende meegroeien met inflatiecijfers, aldus het CPB.
Structureel of incidenteel?
Opvallend is de constatering van het CPB over incidentele en structurele uitgaven, dat grote impact heeft op de hoogte van de staatsschuld op de langere termijn. De coalitiepartijen scharen in hun kabinetsplannen de fondsen voor volkshuisvesting en klimaat onder incidentele investeringen, die na een bepaalde periode komen te vervallen. Incidentele uitgaven hebben volgens het kabinet dan ook minder impact op de staatsschuld. Het CPB stelt dat een aantal van deze maatregelen wel degelijk structureel van aard zijn. Volgens het planbureau vragen grote opgaven zoals volkshuisvesting en het halen van klimaatdoelstellingen ook na 2030 om forse investeringen.
‘Uit het verleden weten we dat beleid dat incidenteel wordt ingezet maar naar aard structureel is, in de praktijk vaak niet meer wordt afgeschaft’, schrijft het CPB in haar rapport. Wie net als het CPB dergelijke beleidsuitgaven als structureel meerekent, komt op zeer lange termijn in 2060 uit op een toename van 92 procent van het huidige bbp.
Toekomstige generaties
De rekening van veel grote structurele uitgaven komen op deze manier onvermijdelijk op het bord van toekomstige generaties. Wel gaan die investeringen gepaard met positieve effecten, zoals kwalitatief beter onderwijs en het beperken van klimaatverandering. Die baten zijn alleen moeilijk in harde getallen om te zetten.
Daarnaast gaat het CPB ervan uit dat niet alle kabinetsplannen zullen en kunnen worden uitgevoerd, grotendeels door het tekort op de arbeidsmarkt. Het aantal vacatures zal het aantal werklozen overstijgen, aldus het CPB. Volgens de doorrekening komt de werkloosheid 0,8 procent lager uit wanneer het volledige beleidspakket tot uitvoering wordt gebracht. In 2025 ontstaan vooral bij de overheid en in de zorg zo’n 118.000 banen, waarvan 100.000 bij de overheid.