Door de coronamaatregelen van de afgelopen twee jaar werd de retail, samen met de horeca en de cultuursector, hard getroffen. Dat er nu toch minder winkels leegstaan komt dan ook niet door de steunpakketten van de overheid, maar juist door het onttrekken van panden uit de voorraad. 2.568 leegstaande panden werden vorig jaar uit de voorraad getrokken, een ongekend groot aantal.

Een aannemelijk reden is de overspannen woningmarkt, aldus Locatus. Door de enorme vraag naar woonruimte en de oplopende prijzen is het erg aantrekkelijk om leegstaande winkelpanden naar woningen te transformeren, mits het pand geschikt is voor bewoning en de regelgeving het toelaat.

Eerder was deze stap niet zo vanzelfsprekend. Lange tijd was de prijs van winkelvastgoed op de meeste plekken veel hoger dan de waarde van een woning, en kon het verstandig zijn om een winkelpand langere tijd leeg te laten staan. Maar door de toenemende sluiting van winkels groeide het aanbod van winkelvastgoed en daalde de waardeprijs. Omdat de prijzen van woningen juist opliepen zijn die prijsverschillen nu veel kleiner en liggen de verhoudingen dus anders.

Een tweede verklaring voor de toename van het aantal omgebouwde panden zit in de regelgeving. Omdat een pand alleen gebruikt kan worden als zijn vastgelegde gebruiksdoel - bijvoorbeeld winkel, woning of kantoor - moest een pandeigenaar normaliter door een moeizaam proces om dit gebruiksdoel aan te passen. Vanwege de huidige woningnood werken gemeenten nu juist proactief mee aan de transformatie van panden.

Van de 16.335 panden die op 1 januari 2021 leegstonden stond 57 procent eind 2021 nog steeds leeg. Ongeveer 27 procent van de panden vond een andere functie, zoals detailhandel, horeca of een overige functie. In de grote steden vinden de meeste transformaties voornamelijk buiten de winkelgebieden plaats. Hier is de waarde van winkelvastgoed sowieso lager en juist in grote steden is de meeste behoefte aan woningen. In de centra van deze steden is de leegstand slechts beperkt gedaald.

Door het onttrekken van leegstaande retailpanden uit de voorraad daalt het aantal aanzienlijk. Beeld: Locatus