Als het aan het bedrijf RadioLED ligt, heeft Apeldoorn binnenkort een draadloze infrastructuur van honderden zendpunten die het fundament vormen voor toepassingen die aangesloten zijn op het Internet of Things. Een openbaar toegankelijk netwerk dat zich onderscheidt van het glasvezelnetwerk van telecombedrijven door een hogere mate van flexibiliteit en in de toekomst ook hogere internetsnelheden. Ook levert het netwerk gratis en openbare wifipunten, als een van de vele voorbeelden van functies die de in totaal 500 zenders kunnen vervullen.

Na het tekenen van een samenwerkingsovereenkomst mag het Oostenrijkse RadioLED gebruik maken van de lantaarnpalen, die in eigendom zijn van de gemeente. Voorbereidingen voor de installatie zijn volgens Gregory Engelbrecht, aanspreekpunt namens RadioLED voor de operatie in Apeldoorn, zo goed als afgerond.

‘In overleg met de gemeente Apeldoorn hebben we toegang gekregen tot de palen waaraan onze elektronica kan worden opgehangen. Die gaan we begin 2022 installeren, configureren en testen. Ook loopt er al contact met het Autoriteit Consument en Markt voor de registratie van het netwerk’, aldus Engelbrecht. Apeldoorn is het eerste project dat RadioLED op Nederlandse bodem aangaat.

De multipoints, zoals de zenders genoemd worden, leveren volgens RadioLED een snellere verbinding dan die van huidige telecomproviders. ‘Ons draadloze netwerk heeft een grotere dekking, je hoeft niet meer fysiek te zijn aangesloten op glasvezel om van de zenders gebruik te maken. Daardoor kan je als bedrijf bijvoorbeeld veel makkelijker data ophalen over het aantal vrije parkeerplekken in een garage. Gebiedsontwikkelaars krijgen zo ook meer ruimte voor IoT-toepassingen in hun projecten.’

Nederlandse aanpak is tekenend

Wim Willems, wethouder Smart City, is enthousiast over het project. ‘Apeldoorn wil de stad en het kenniscentrum zijn voor digitalisering en veiligheid. Het netwerk biedt kansen voor onze economie, innovatiekracht en technologie. Daarom werken we graag mee om het te realiseren.’ De gemeente speelt in het proces bewust een teruggetrokken rol, waarin zij de verantwoordelijkheid en ruimte geeft aan de Oostenrijkse partner. In het verleden ontstond zo ook het best dekkende LoRa-netwerk dat in Apeldoorn ligt en via een burgerinitiatief van de grond kwam. De gemeente hield zich ook toen bewust afzijdig. ‘Het is niet aan de lokale overheid om zich daarin te mengen, wij hebben daar ook niet de volledige expertise voor’, zegt de wethouder, al voegt hij daaraan toe dat de gemeente Apeldoorn zich wel betrokken opstelt.

De geschatte kosten van het project liggen rond de achttien miljoen euro. Die rekening wordt niet betaald door de gemeente Apeldoorn, maar door RadioLED zelf. Die constructie is tekenend voor Nederland, vindt Engelbrecht. De aanpak van Nederland is een uitzondering en zet zich af van eerdere projecten van RadioLED in andere landen. ‘Normaal gesproken zit er achter onze projecten een grote investeerder, zoals een gemeente of een groot bedrijf. Dat kan een tv-omroep zijn of een andere partij die graag gebruikt maakt van IoT-oplossingen.’

In Apeldoorn verliep het contact via een bekende bij de gemeente, waaruit duidelijk werd dat RadioLED zelf voor de financiering verantwoordelijk is. Engelbrecht: ‘Apeldoorn heeft daardoor een groot voordeel. Ze investeren financieel niets, maar maken straks wel gebruik van een groot netwerk dat tot veel meer in staat is dan de telecombedrijven.’

Geen Toronto in het klein

Het voorstel voor de aanleg van het netwerk is volgens de gemeente Apeldoorn en RadioLED volgens de juiste democratische weg langs de gemeenteraad gegaan. Na ruggespraak met de gemeenteraad heeft het college besloten om het project tot uitvoering te brengen. ‘Daarnaast hebben we samen met de burgers inspraakmogelijkheden gecreerd voor alle vragen die er waren’, aldus Willems. Die inspraakavonden leverden eerst nog actiegroepen op, herinnert hij zich. Zij deden aangifte tegen individuele gemeenteraadsleden, maar inmiddels is dit soort weerstand niet meer aan de orde. Die commotie aan het begin hoort erbij als je als overheid iets nieuws doet, aldus de wethouder.

Maar het scenario van een groot bedrijf dat nieuwe technologie komt plaatsen, blijft hardnekkig zorgen bij mensen oproepen. De angst voor een herhaling van ‘het paard van Troje in Toronto’ speelt, ondanks inspanningen van gemeenten om hun intenties uit te leggen. In 2018 gaf het stadsbestuur van Toronto toestemming aan Sidewalk Labs, dochterbedrijf van Google, om van de wijk Quayside een smart city-wijk te maken. De vraag rees of dergelijke grote techbedrijven zich lenen om mee te beslissen over de stedelijke inrichting en er was discussie over de rol van technologie daarin.

Willems hekelt dan ook recente publicaties over de komst van ‘witte kastjes’ in de openbare ruimte. Naast de multipoints hangen er meerdere kastjes dieeigendom zijn van de drie grootste providers in Apeldoorn en al geruime tijd voor het IoT-project van RadioLED in 2022 tot installatie overgaat. ‘Daarnaast hangen in onze openbare ruimte veel sensoren die luchtkwaliteit en geluidsmetingen. Angst voor nieuwe zenders is niet nodig.’

Ook Engelbrecht ziet geen reden tot argwaan. Dat de gemeente de verantwoordelijkheid aan RadioLED toevertrouwt, betekent volgens hem geen Toronto in het klein. ‘Wij zijn geen Google, dat is een heel ander soort bedrijf. Onze technologie faciliteert de IoT-toepassingen, maar we gaan zelf niet over de data.’ Nederland is volgens de man van RadioLED ook voorzichtig genoeg om dergelijke fouten te maken.

Dat merkt hij naar eigen zeggen ook aan de gesprekken die hij voert met andere steden die interesse tonen in de IoT-netwerken. ‘Ik spreek gemeenten die ook willen wat wij in Apeldoorn doen, maar eerst willen afwachten hoe alles werkt in Apeldoorn. Dat geeft aan dat de Nederlandse overheden zorgvuldig omgaan met dit soort projecten.’