Dit artikel verscheen eerder in Vakblad Groen, editie 10. Klik hier voor meer informatie.

Met nog krap een half jaar te gaan is het Almeerse optimisme meer dan terecht. De bijna tweehonderd kavels die er liggen, wachten tot ze in gebruik genomen gaan worden door de meer dan veertig landen die zich hebben aangemeld om hun duurzame innovaties tentoon te stellen. Het duurt nog even voordat zij hun intrede doen in Almere, maar van enkele deelnemers is al bekend wat zij gaan laten zien. Zo weten we van Indonesië dat ze hun manier van duurzaam bouwen in de natuur zullen etaleren. “Bekijk traditionele Indonesische huizen met natuurlijke materialen uit verschillende gebieden en proef van het Indonesische leven in samenwerking met de natuur”, staat op een van de aankondigingsborden op het terrein.

Het Indonesische thema sluit naadloos aan op het thema Growing Green Cities dat Floriade volgend jaar heeft. Dat thema laat zich nog het beste vertalen als eerst de stad vergroenen en daarna pas gaan bouwen. Een groene stad gaat in de toekomst nog belangrijker zijn dan het nu al is, omdat in 2050 68 procent van de wereldbevolking in steden woont, terwijl deze maar 2 procent van het aardoppervlakte in beslag nemen.

Over Floriade 2022 Almere: Growing Green Cities
Subthema’s:
-Greening the City: meer groenvoorziening in de stad;
-Feeding the City: duurzame voedselvoorziening in de stad;
-Healthying the City: schone lucht, schoon water en een schone bodem voor een gezond leven in de stad;
-Energising the City: duurzame energieoplossingen in de stad.

Floriade geeft alvast het goede voorbeeld: na het evenement wordt het terrein de duurzame en gezonde stadswijk Hortus, met ruimte voor duizend woningen. De vele planten en bomen die nu al worden aangeplant voor Floriade, vormen later de basis voor een klimaatadaptieve, gezonde, groene en autoluwe stadswijk.

Botanische tuin

Op de kavels en wegen worden de contouren van de stadswijk van de toekomst al zichtbaar, maar dat is niet het enige. Dendroloog Jaap Smit vertelt enthousiast over het groen op Floriade en de latere Hortus-wijk: ‘Van de eerste kavel tot de laatste kavel hebben we bomen en planten op alfabetische volgorde neergezet. Elke soort heeft een aantoonbare functie in de groene stad van de toekomst. Eigenlijk is de woonwijk gewoon een grote botanische tuin.’ Ook de vele bruggen laten de progressie zien. Alle bruggen zijn duurzaam gebouwd uit circulair beton, twee bruggen komen uit reststromen uit Almere en bij het bouwen wordt rekening gehouden met de natuur. Smit: ‘Zo heeft de beverbrug een opvallende slinger in verband met de aanwezige bever in zijn beverburcht naast de brug.’

Uitdagingen

Zoals Smit het schetst, klinkt de aanpak van eerst vergroenen en daarna pas bouwen ideaal. Desalniettemin brengt het enkele uitdagingen met zich mee, want hoe ga je het lege terrein en de stadswijk vullen als deze al helemaal autoluw zijn ontworpen? ‘Dat heeft wel een aantal hachelijke momenten opgeleverd, hoor’, lacht de dendroloog. ‘De wegen zijn hier heel smal, auto’s horen hier helemaal niet thuis. Je kunt je dus voorstellen dat als we een grote paal in de grond moeten zetten, het soms lastig kan worden. Gelukkig is tot nu elke keer gebleken dat er net wel een hoek is waardoor het past.’

Ook het in stand houden van de natuur is soms lastiger dan gedacht. Het betekent bijvoorbeeld dat de bomen aan de rivier niet zomaar weggehaald mogen worden. Als je er een brug wil bouwen, dan is maatwerk een vereiste. In het gedachtegoed van de aannemer is rekening houden met de bomen er nog niet helemaal ingeslepen, maar volgens Smit is dat een kwestie van tijd. Op het Floriade-terrein is namelijk te zien dat het mogelijk is en dat het fraaie aangezichten oplevert. Grote bomen die hangen over de bruggen maken de brug niet alleen veel mooier, maar ook koeler en gezelliger.

Groene stadswijk

Wethouder Jan Hoek van de gemeente Almere herkent de uitdaging: ‘Met deze manier van gebiedsontwikkeling hebben we het onszelf niet gemakkelijk gemaakt. Sterker nog, het is nog een stuk ingewikkelder dan we vooraf dachten. Maar de nieuwe bewoners wonen straks wel in bijzonder groen. En dat is ook wat waard.’

Dat het wat waard is, dat blijkt. Een kleine rondvraag op het Floriade-terrein leert dat veel werknemers van plan zijn om na de Floriade in de Hortus-wijk te gaan wonen. Zij zien namelijk hoe mooi het er gaat worden. Smit: ‘Ik zou hier ook wel willen wonen en daarin zal ik zeker niet de enige zijn. Het gaat een strijd worden om een plek te bemachtigen.’ Er willen veel mensen in de groene stadswijk wonen en dat betekent dat de prijs van de koopwoningen snel zal oplopen. Toch is er ook plaats voor mensen met een modaal inkomen; door de 40-40-20-regel is de gemeente verplicht om ten minste 40 procent gereguleerde huur aan te bieden.

Groene stad

Parallel aan de Floriade is de ontwikkeling van het stadsbos van de toekomst door de gemeente en Staatsbosbeheer in Almeerderhout gestart. ‘Een stadsbos dat meegroeit met de stad, dat inspeelt op veranderende behoeften en bijdraagt aan een groene en gezonde leefomgeving’, aldus Hoek. ‘We gaan het toegankelijk en aantrekkelijk maken voor onze bewoners en zullen investeren in biodiversiteit en in mogelijkheden om te wandelen en te sporten. Je zult meteen de link met de Floriade zien.’

Met de Floriade, Hortus en het stadsbos van de toekomst laat de gemeente Almere nadrukkelijk haar ambities doorschemeren om in de toekomst de groenste stad van Nederland te worden. Dat Almere die ambitie heeft, zal bij veel Nederlanders verbazing opwekken. De stad heeft nog steeds niet de beste reputatie. Maar volgens een enthousiaste medewerker valt dat tij nog te keren: ‘Almere is natuurlijk een redelijk nieuwe stad. Dat betekent dat we heel goed kunnen sturen waar we in de toekomst naartoe gaan. Op het moment dat wij echt gaan geloven dat we de groenste stad van Nederland gaan worden, dan zijn we definitief  vertrokken om onze ambitie waar te maken.’

Draagvlak

Het creëren van draagvlak bij de bewoners, instellingen en ondernemers is van belang om te slagen. Maar hoe ga je uitleggen dat zij beter worden van al deze (dure) projecten? Door ze met verschillende acties mee te nemen op weg naar de Floriade, legt de wethouder uit. ‘Met de Growing Green Speld en Groene Medaille zetten wij groene en gezonde initiatieven van Almeerders in de spotlights. Sinds 2012 is het Groene Spelddragers-netwerk uitgegroeid tot ruim zevenhonderd Almeerders. En het groeit nog steeds.’

‘We hebben ook de Groene Buren, die buurtgenoten in alle stadsdelen helpen om hun buurt een stukje groener en aantrekkelijker te maken. Bijvoorbeeld met startpakketten om boomtuintjes te maken. Zij speelden een belangrijke rol bij de deelname van Almere aan het NK Tegelwippen (mede georganiseerd door Stichting Steenbreek, red.); 55.000 tegels hebben daarin plaatsgemaakt voor groen’, aldus wethouder Hoek.

Daar blijft het niet bij. Ook op het gebied van biodiversiteit (Zet Almere in Bloei en De Week van het Insect), biologisch voedsel (Dutch Food Week) en circulair ondernemerschap (Upcyclecentrum) lopen allerhande initiatieven. Als het Nederland nu nog ontgaat dat de stad de ambitie heeft om de groenste van Nederland te worden, dan gaat het nooit lukken.