Door Arie den Breejen, hoofdredacteur van het Journaal Geluid (SDU)

In oktober 2018 zijn de gezondheidsnormen voor geluid door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geactualiseerd. In de actualisatie zijn de nieuwste wetenschappelijke inzichten verwerkt. De inzichten laten zien dat de gezondheidseffecten van geluid, zoals van de luchtvaart, ernstiger zijn dan eerder werd aangenomen. Een verhoogde incidentie van hart- en vaatziekten en voortijdige sterfte is een gevolg. Na fijnstof is geluid het meest gezondheidsschadelijke milieuprobleem.

De gezondheidsnormen van de WHO zijn aanbevelingen. Landen zijn niet gehouden deze in hun wetgeving op te nemen.

De kern van de besluitvorming voor geluid in ons land richt zich op afzonderlijke bronnen: industrieterreinen, (spoor)wegen, luchthavens etc. Gekeken wordt naar het geluid van zo’n bron voor bijvoorbeeld nieuw te bouwen woningen. Voor de beoordeling van dit geluid gelden min of meer harde normen.

In deze besluitvorming moet ook nogal eens een oordeel worden geveld over de aanvaardbaarheid van een ander geluidtype: gecumuleerd geluid. Daaronder is ook het geluid van andere bronnen begrepen. Een beoordeling van gecumuleerd geluid kan aan de orde zijn bij de besluitvorming voor nieuwbouw langs infrastructuur en industrieterreinen. Voor nieuwbouw rond Schiphol is deze beoordeling niet voorgeschreven. Voor de berekening van het gecumuleerde geluid zijn regels gegeven, publicitair aangeduid als de herrieregels. In de herrieregels is de ‘gewogen’ bijdrage van de verschillende bronnen aan gecumuleerd geluid verdisconteerd. Gewogen: uitgegaan is dosis-effect relaties.

Voor de beoordeling van gecumuleerd geluid zijn geen (kwantitatieve) normen gegeven. Deze beoordeling is alleen ‘kwalitatief’. Gekeken moet bijvoorbeeld worden naar de mogelijkheden van (gecumuleerd) geluidbeperkende maatregelen. In de praktijk is dat niet zo vaak het geval: het geluid van een bron is daarvoor bijvoorbeeld te dominant. Een maatregel is soms wel zinvol: extra geluidisolatie.

Het kabinet was van plan met de Omgevingswet de WHO-aanbevelingen te verwerken in de herrieregels. Deze verwerking impliceerde een zwaardere weging van onder meer luchtvaartgeluid in de berekeningen van gecumuleerd geluid en dus een vanuit gezondheidsperspectief minder mooi verhaal. Tegen dit voornemen is een storm van protest opgestoken, vanuit de Kamer, bestuurders, en de samenleving. Volgens de Telegraaf kan door de herrieregels geen woning meer gebouwd worden. Dat is nonsens. De herrieregels dwingen tot nadenken, niet verbieden. Desalniettemin is het kabinet gezwicht voor de druk. Het huidige berekenings- en wegingsregime met de achterhaalde wetenschappelijke inzichten blijft van toepassing.

In de verhitte discussies zijn de gezondheidsaspecten buiten beeld gebleven. Dat lijkt mij niet alleen inhoudelijk onwenselijk maar juridisch ook onverstandig. De Omgevingswet dwingt gezondheid serieus in de besluitvorming te betrekken. Mijns inziens is een constructiever en vermoedelijk ook kansrijker benadering mogelijk, waarbij zowel recht wordt gedaan aan de vrees voor een bouwstop als de gezondheidsbelangen: bepaal in de te actualiseren herrieregels expliciet dat de beoordeling gecumuleerd geluid op zichzelf nooit grond kan zijn voor een bouwverbod. Dit geluid kan uiteraard wel aanleiding zijn voor andere, doorgaans minder ingrijpende maatregelen, zoals geluidisolatie. Zeker in de woning moet het altijd goed toeven zijn.