In het vorige week gepresenteerde coalitieakkoord kondigden de landelijke VVD, D66, CDA en ChristenUnie aan mogelijkheden te verkennen voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Op de vraag van Stadszaken.nl of het Zeeuwse provinciebestuur openstaat voor de komst een eventuele nieuwe kerncentrale in Zeeland, antwoordde CDA-gedeputeerde Jo-Annes de Bat vorige week: ‘Het provinciebestuur staat daar voor open.’

Als het aan coalitiepartij VVD ligt, komen er zelfs twee nieuwe centrales naar de waterprovincie. VVD-fractievoorzitter Kees Bierens benadrukte dat zowel binnen het provinciebestuur als in de samenleving veel steun is voor kernenergie.

Uitzonderingsbepaling

Die steun komt in elk geval niet van coalitiepartner PvdA. PvdA-woordvoerder kernenergie Inez Flameling verklaart aan de telefoon dat de gedeputeerde een voorbehoud had moeten maken. Wel voegt ze toe dat een stevige meerderheid in Provinciale Staten voor kernenergie is. ‘Hij heeft ons eigenlijk niet nodig als partner, zo liggen de verhoudingen in Zeeland.’

Per email had Flameling vrijdagmiddag laten weten dat PvdA Zeeland niet voor het langer openhouden van de kerncentrale is (wat de regeringscoalitie voornemens is), en dat de partij dit ook als uitzonderingsbepaling heeft laten opnemen in het coalitieakkoord. ‘Hieruit volgt dat wij ook niet voor de bouw van een nieuwe (of tweede) kerncentrale zijn.’

In het Zeeuwse coalitieakkoord uit 2019 staat dat ‘het langer openhouden van de kerncentrale bespreekbaar is’, met een disclaimer voor de afwijkende positie van de PvdA. Gedeputeerde De Bat zegt aan de telefoon dat bij de start van de coalitie is afgesproken dat de PvdA een eigen standpunt heeft en ook mag uitdragen, maar dat er politiek gezien en in de samenleving een hele brede meerderheid is die vind dat kernenergie thuishoort in een ‘brede energiemix’.

‘Onverantwoord’

Flameling vindt dat de miljarden die de nieuwe regeringscoalitie wil reserveren voor kernenergie, ingezet moeten worden voor de waterstoftransitie. Het besluit om de bouw van twee nieuwe kerncentrales te verkennen noemt ze ‘heel onverantwoord’. Door de miljarden die geïnvesteerd worden in kerncentrales, nemen volgens haar de kosten voor de waterstoftransitie met vier miljard euro toe, omdat het inefficiënt is om met kernenergie waterstof op te wekken. ‘Door allerlei wetenschappelijke instituten is gezegd dat je dit niet moet doen en dat het de energietransitie gaat afremmen.’

Dat laatste noemt gedeputeerde De Bat ‘een jaren '80-argument’. Volgens hem staat verduurzaming niet meer ter discussie, en investeren bedrijven en burgers toch wel in verduurzaming vanuit een intrinsieke motivatie. ‘Er gelden wel twee belangrijke voorwaarden om met z’n allen te kunnen verduurzamen: er moet voldoende stroom zijn en de infrastructuur moet op orde zijn. Zonder die twee gaan we de energietransitie niet redden.’

Niet schakelbaar, energiemix

Flameling benadrukt dat een kerncentrale niet kan functioneren als backup op het moment dat er geen wind of zon is. Dat komt doordat een kerncentrale volgens haar ‘niet schakelbaar’ is. Het zou namelijk een dag duren om een kerncentrale in- of uit te schakelen.

‘Bij een brede energiemix hoort sowieso een zoektocht naar opslagcapaciteit, of het nu accu’s of ander oplossingen zijn om als backup te fungeren op het moment dat de productie uit zon en wind terugvalt’, zegt De Bat. ‘Maar los daarvan worden we geconfronteerd met een gigantische toename van de vraag naar elektriciteit, juist omdat we van CO2-uitstoot af willen. Om in die stijgende behoefte te voorzien, zul je moeten investeren in meer capaciteit. Dat hebben we vorig jaar ook laten onderzoeken. Er is geen sprake van een of of-discussie. Wat ook wel eens vergeten wordt, is dat we nu nog leunen op capaciteit uit gas- en kolencentrales. Dat valt op den duur ook weg.’

In scenario’s van hoogspanningsnetbeheerder TenneT en regionale netbeheerders, neemt de productie van elektriciteit van 110 terrawattuur (TWh) in 2020 toe naar 144 tot 180 TWh in 2030. Een opvallende categorie grootgebruikers zijn de datacenters, met een verwachte energievraag van 7 tot 25 TWh.

Minder energie

Flameling stelt dat grote energievreters in de industrie misschien genoegen moeten nemen met minder energie, ‘ook al is dat misschien een vervelende boodschap’. Ze is ook kritisch over de wildgroei van stroomvretende datacentra.

Kernenergie is volgens haar veel duurder om te produceren dan zonne- of windenergie. Elektriciteit afkomstig van wind op land zou zelfs vier keer goedkoper zijn dan atoomenergie. Ook was elektriciteit uit de kerncentrale een lange periode duurder dan elektriciteit uit conventionele energiecentrales. De Zeeuwen hebben daar afgelopen jaren de rekening voor betaald, stelt ze, vanwege verplichte afname van de atoomstroom door de Provinciale Zeeuwse Energie Maatschappij (PZEM). Elke Zeeuw zou 230 euro per jaar hebben moeten bijleggen.

De Bat benadrukt dat de centrale tot 2012 ‘altijd winstgevend’ is geweest en dat door de toenemende vraag, de prijs weer omhoog zal schieten. Wel zegt hij te vinden hij dat bij het langer open houden de bestaande kerncentrale, de verantwoordelijkheid voor de centrale moet worden overgenomen door de nationale overheid. De verantwoordelijkheid ligt nu nog bij de Zeeuwse overheden, via Elektriciteits Produktiemaatschappij Zuid-Nederland (EPZ). Ook vindt de gedeputeerde dat het Rijk het risico van prijsschommelingen met subsidies moet afdekken, net als nu al gebeurt bij zon en wind.

‘Stevige lobby’

Op de vraag of het besluit van de nieuwe regeringscoalitie mogelijk voorbereid is mét Zeeland, antwoordt de CDA’er: ‘Niet in de zin dat wij invloed hebben gehad op de tekst.’ Wel heeft het Rijk volgens hem onderzoek waarbij ook Zeeland is gepolst voor het onderbrengen van een nieuwe kerncentrale. ‘Daar hebben wij ja op gezegd.’

Eigenlijk is het helemaal geen vraag, voegt hij daaraan toe. ‘Als er iemand nu een kerncentrale wil neerzetten (naast de bestaande kerncentrale, red.) dan is dat al geregeld.’ De Bat doelt op de reservering voor een tweede kerncentrale die al lang is gedaan.

Volgens Flameling heeft De Bat een ‘stevige lobby’ gevoerd voor meer kernenergie in Zeeland. ‘Daar waren we niet zo blij mee. Ik heb hem in Provinciale Staten de vraag gesteld of daar een mandaat van Provinciale Staten aan ten grondslag ligt. Formeel is dat niet zo, maar er is wel brede steun in de Staten.’

De PvdA zal tegen moties en voorstellen stemmen die bewegen in de richting van meer kernenergie, verzekert Flameling. Verder zal ze haar stem laten horen in de media en via manifestaties.

Vorige week verklaarde de Groningse gedeputeerde Mirjam Wulfse op Stadszaken.nl dat de meest noordoostelijke provincie van Nederland zich wil richten op de productie van groen waterstof, en zich niet ziet als serieuze kandidaat voor een kerncentrale. Flameling wil dat ook Zeeland vol inzet op de waterstoftransitie. Volgens De Bat sluit het één het ander niet uit. Hij wijst erop dat een kerncentrale juist kan voorzien in de elektriciteit voor de productie van waterstof, op het moment dat de geleverde stroom elders niet nodig is.