Dit is een ingekorte een geactualiseerde versie van het artikel dat eerder verscheen in Vakblad Groen. Klik hier voor meer informatie.

Nederland beschikt over een enorm areaal aan bermen en groenstroken: volgens De Vlinderstichting gaat het om circa 140.000 kilometer bij wegen, 17.500 kilometer bij dijken en ongeveer 3000 kilometer bij het spoor. Omdat in Nederland de biodiversiteit onder druk staat, bieden bermen en groenstroken volgens De Vlinderstichting een enorme kans om daar waar het kan planten en dieren de ruimte te geven. Daarvoor is ecologisch bermbeheer onontbeerlijk.

De Vlinderstichting en Stichting Groenkeur hebben daarom de richtlijn Kleurkeur ontwikkeld; bedrijven die aan deze norm willen voldoen, dienen het bermbeheer uit te voeren volgens te meten uitgangspunten. Bij het ontwikkelen van Kleurkeur zijn diverse partijen betrokken geweest. Naast Groenkeur en De Vlinderstichting waren dat kennisplatform CROW en branchevereniging Cumela. Ook de provincies Noord-Brabant en Gelderland hebben hun inbreng gehad.

Ecologisch bermbeheer

Doordat de biodiversiteit onder druk staat en bermen en groenstroken een rol kunnen spelen om de teruggang tegen te gaan, rust er volgens de organisaties achter Kleurkeur een grote verantwoordelijkheid op de beheerders van die bermen en groenstroken. Overigens is ecologisch beheer niet iets van de laatste jaren. Al in de jaren zeventig schreef professor Piet Zonderwijk het boekje De bonte berm, de rijke flora en fauna langs onze wegen. Deze publicatie kwam in 1976 uit en als gevolg daarvan zijn in de jaren zeventig en tachtig veel gemeenten, provincies en waterschappen overgegaan tot ecologisch beheer. In de jaren negentig is dat verwaterd.

Ecologisch bermbeheer met maaien en afvoeren van maaisel is vaak wel duurder in vergelijking met bijvoorbeeld klepelen en het maaisel laten liggen. Bij klepelen worden veel zaken echter niet verdisconteerd in de prijs. Als geklepeld wordt, blijft het maaisel liggen en komt er een opstapeling van organisch materiaal in de berm. Dat kan ertoe leiden dat binnen 5 tot 10 jaar de berm hoger komt te liggen dan de weg en dat het water niet meer van de weg afgevoerd wordt. Als dat door die ophoping van het organisch materiaal niet meer lukt, moet zo’n berm afgeroofd worden. Dat is een dure ingreep, want de afgegraven grond en het organisch materiaal moeten afgevoerd worden.

Normen

Een bedrijf dat Kleurkeur wil verkrijgen, dient de mensen die daadwerkelijk het bermbeheer uitvoeren een cursus bij De Vlinderstichting te laten volgen. Wie de cursus volgt moet aan het eind een examen afleggen. Als dat met goed gevolg wordt afgesloten krijgen ze een persoonscertificaat en een pasje. Voor leidinggevenden, ecologen en opdrachtgevers is er de aanvullende en verdiepende cursus ‘Kleurkeur – gevorderde’ die gevolgd kan worden na het behalen van het basiscertificaat. Belangstellenden voor de cursus komen uit alle geledingen van de groenketen: aannemers, opdrachtgevers, adviesbureaus, ecologen, wijkadviseurs, inkopers, maaiers.

Bedrijven die Kleurkeur hebben, dienen aan bepaalde normen te voldoen. Zo dienen bermen en groenstroken gefaseerd te worden gemaaid en moet het maaisel worden afgevoerd. Klepelen is niet toegestaan. Het maaibeheer is flexibel en wordt afgestemd op de weersomstandigheden, waardoor bijvoorbeeld in een laat voorjaar later wordt gemaaid dan in een vroeg voorjaar. Er mag geen gebruik worden gemaakt van gewasbeschermingsmiddelen. Bovendien dienen de effecten van de genomen maatregelen op flora en fauna te worden gemonitord.

Jaarlijkse controle

Om te toetsen of een bedrijf met Kleurkeur blijft voldoen aan de eisen wordt jaarlijks een controle uitgevoerd. Er zijn ook onaangekondigde controles. Dan komt een vakdeskundige op bezoek die gaat kijken op welke wijze de werkzaamheden in de praktijk worden uitgevoerd. Volgens directeur Dick Oosthoek van Stichting Groenkeur wordt door het overgrote deel van de bedrijven uitstekend gewerkt.

Het grote voordeel van Kleurkeur is volgens Oosthoek dat er nu een landelijke richtlijn bestaat. ‘Dat maakt het ook voor de aannemer makkelijker; die weet waar die aan toe is en kan de opdrachten ook goed formuleren.’ Kleurkeur is als add-on gekoppeld aan het Groenkeur-certificaat BRL Groenvoorziening voor groenvoorzieners die actief zijn op de (aanbestedings)markt voor gemeenten, overheid en het bedrijfsleven.

De Vlinderstichting heeft eerder dit jaar het boekwerkje Ecologisch Bermbeheer in de Praktijk. Ervaringen met Kleurkleur gepubliceerd.