GroenLinks en de PvdA maakten in de aanloop naar het debat over de woonbegroting bekend er met gestrekt been in te gaan. De partijen willen volledige afschaffing van de verhuurderheffing, meer geld voor kwetsbare wijken, en boetes voor verhuurders die te hoge huren rekenen. In het debat op maandag bleven de door de linkse partijen gewenste toezeggingen uit.

De twee partijen kunnen door de samenstelling van de Eerste Kamer druk uitoefenen, want daar heeft de coalitie van VVD, D66, CDA en CU geen meerderheid. Het is vooral zaak om niet in te schikken, zegt Melissa Koutouzis, één van de organisatoren van het Woonprotest in Amsterdam en medeopsteller van het Woonmanifest. ‘Ik snap dat je als oppositie niet alles kan eisen, maar je mag best ambitieuzer zijn, zeker nu je de positie hebt om tegen de begroting te stemmen en de coalitiepartijen geen meerderheid hebben in de Eerste Kamer.’

Gedeelde prioriteit, maar over weinig eens

Dat we een woningnood en een wooncrisis hebben in Nederland, daar zijn alle partijen het over eens. Van links tot midden tot rechts. Dat er actie nodig is, daar is ook eensgezindheid over. Demissionair minister Kajsa Ollongren van BZK vatte het bij het debat samen: ‘We vinden dit prioritair, we voelen er ongeduld bij.’

Een breed palet aan thema’s kwam aan bod: de stikstofcrisis, bouwlocaties, prefab bouwen, plancapaciteit, infrastructuur, de samenhang met natuur, bouwkosten, transformatie, de Woningbouwimpuls, het Volkshuisvestingsfonds, de rol van de sociale huursector, de verhuurderheffing, middenhuur, de kostendelersnorm, leennormen, leegstand, Blackstone, huurdersbescherming, flexcontracten, een nieuw ministerie voor de fysieke leefomgeving, noem maar op, het kwam allemaal voorbij.

Op zich niet gek, want de wooncrisis is een breed probleem waarin een hoop elementen samenkomen. Wil je de crisis oplossen, dan zal je naar versnelling van de bouw én naar de positie van huidige huurders en woningzoekenden moeten kijken, lijkt de consensus onder experts.

Maar in het woonbegrotingsdebat bleken weinig partijen in staat om verder dan de eigen neus te kijken. Zo bleef de VVD-Kamerlid Daniël Koerhuis vasthouden aan ‘bouwen, bouwen, bouwen’, liefst in Valkenburg, Rijnenburg en de Gnephoek, bleef de PVV wijzen op vermeende negatieve effecten van migratie op de woningmarkt, en bleven regulering van de woningmarkt en meer ruimte voor de corporatiesector de paradepaardjes van links.

Daarmee zorgden de partijen niet voor een kleurrijke regenboog aan oplossingen, maar voor een bruine brij aan langs elkaar heen praten. Tekenend was maandag de discussie over de verhuurderheffing, toch een van de primaire breekpunten voor de oppositie, van PVV tot SP. Overeenstemming werd niet bereikt. Liever keken de partijen naar het verleden in plaats van de toekomst. Er werd gekibbeld over wie verantwoordelijk was voor de invoering van de heffing, een discussie die al jaren wordt gevoerd en die in feite met één zoekopdracht in Google is beslecht.

Coalitie geeft een krimp

Over recentere ontwikkelingen was men redelijk summier. Sandra Beckerman (SP) sprak over het vorige week afgewezen amendement over de facto afschaffing van de verhuurderheffing. Dat voorstel haalde geen meerderheid. VVD, D66, SGP, de Groep van Haga, de CU en het CDA stemden tegen. Bij de eerste vier partijen lag dat in de lijn der verwachting: zij pleitten in hun verkiezingsprogramma’s ten hoogste voor een mindering van de corporatiebelasting.

Het CDA en de CU waren in de aanloop naar de verkiezingen echter wel voor volledige afschaffing. Wat kunnen we dus nog van elkaar verwachten, vroeg Beckerman aan haar christendemocratische collega’s. Het CDA beriep zich in haar repliek op het formatieproces. CDA-Kamerlid Jaco Geurts: ‘Mevrouw Beckerman moet begrijpen dat we in een formatieproces zitten. En dat je dan niet altijd voor dit soort moties kan stemmen.’ Daarmee leek de discussie afgedaan. ‘U kunt gewoon stemmen voor wat u beloofd heeft’, bracht Beckerman nog in, maar het CDA en de CU gaven geen krimp. Ook demissionair minister Ollongren verleende geen ruggensteun voor afschaffing van de verhuurderheffing. De corporaties moeten het voorlopig doen met de eerder bekendgemaakte korting van 500 miljoen euro, in ruil voor prestatieafspraken met corporatiekoepel Aedes.

Over verdere uitbreiding van de investeringen in kwetsbare wijken werd eveneens geen overeenstemming tussen oppositie en de coalitie bereikt. Ollongren gaf aan graag een groter en langjariger Volkshuisvestingsfonds te zien, maar daar in haar begroting geen ruimte voor te hebben. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer wees op door de PvdA en GroenLinks gedane voorstellen voor een hogere vennootschapsbelasting en afschaffing van de jubelton, waarmee het gat gedicht zou worden, maar volgens Ollongren ziet het huidige kabinet dat niet zitten.

Daarmee heeft links haar doelen nog niet bereikt. Steun voor de woonbegroting vanuit de PvdA en GroenLinks blijft naar alle verwachting dus uit. ‘Voor steun stellen GroenLinks en de PvdA dat de verhuurderheffing echt moet worden afgeschaft en er meer moet worden geïnvesteerd in de kwetsbare wijken’, zei GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet stellig in haar afsluiting.

Stap verder: bestrijden dakloosheid

Ga nog een stapje verder, bepleit Koutouzis. Het afschaffen van de huurderheffing is volgens haar slechts het laaghangend fruit. Het debat zou veel meer moeten gaan over het structureel aanpakken van dakloosheid door gemeenten. ‘Daar moet nú crisisbudget naartoe, de gemeentes hebben daar zo’n beetje om gesmeekt. De Tweede Kamer had dit al kunnen regelen. De SP diende vandaag wel een motie in voor een integrale aanpak voor dakloosheid, maar Ollongren laat beoordeling daarvan over aan de Kamer dus de uitkomst is nog onzeker.

‘Vandaag ging het nog over de hoofdlijnen. De woonbeweging in Nederland blijft dit in de gaten houden en verwacht nog enige ruimte te hebben om invloed uit te oefenen richting het regeerakkoord’, besluit Koutouzis. ‘De kern is dat het recht op wonen uitgangspunt van een nieuwe visie moet zijn. Dakloosheid is de meest ernstige schending van dat recht. De druk op dakloosheid is nu absolute noodzaak omdat alle beleidsprogramma's en dus financiering in 2021 aflopen.’