Het plan moet de aanpak tot aan 2030 op tafel leggen. De focus ligt op gebiedsgerichte maatregelen. Uit recent onderzoek van het RIVM blijkt namelijk dat de natuur het meest gebaat is bij 66 procent minder ammoniakuitstoot in landbouwgebieden in Gelderland, Noord-Brabant, Overijssel en Drenthe. Dat levert voor de natuur meer op dan wanneer álle boeren in Nederland zo’n 30 procent minder ammoniak zouden uitstoten. Naast het reduceren van de hoeveelheid ammoniak, moeten de plannen, waar de VVD, D66, CDA en ChristenUnie 20 tot 30 miljoen miljard voor willen uitrekken, ook zorgen voor minder CO2-uitstoof en betere waterkwaliteit.

Een verkleining van de veestapel lijkt voor de VVD en CDA onvermijdelijk, maar een halvering zoals D66 die wenst lijkt niet op tafel te liggen, laten formatiebronnen aan het AD weten. Welke exacte maatregelen de regering wel wil inzetten is nog niet duidelijk. De coalitiepartijen kijken namelijk ook naar andere maatregelen die de uitstoot verminderen: het uitkopen van boeren, het verplaatsen van uitstotende ondernemingen, of het verlenen van subsidies voor natuurbeheer en -ontwikkeling.

‘Er valt niet één maatregel aan te wijzen die in effectiviteit en haalbaarheid het beste uit de verf komt’, reageert de Universiteit van Wageningen. ‘Het gaat erom dat we een volle gereedschapskist aan oplossingen en maatregelen hebben, en we per gebied kunnen kijken wat er nodig is en wat een effectieve aanpak is. Het gaat niet alleen om het verkleinen van de veestapel, maar ook om de invoering van emissiearme technieken, óf juist om maatregelen in natuurgebieden zelf, zoals het verhogen van het waterpeil.’

Het PBL analyseerde dit jaar twee beleidspakketten van het kabinet. Het eerste plan, variant A genoemd, kost in totaal 30 miljard euro en is gericht op stikstofreductie via opkoopregelingen en technische maatregelen. Waar nodig wordt landbouw geëxtensiveerd. Dat betekent meer grond voor minder vee. De tweede, variant B, is met name gericht op het verminderen van onder meer de stikstofuitstoot via opkoopregelingen van melkvee-, varkens- pluimveestapel. Dit plan is een stuk goedkoper: in totaal 14 miljard euro. Beide budgetten beslaan de periode 2022-2030. Haagse bronnen lieten aan Radio 1 weten dat er meer scenario’s op tafel liggen.

Vier zones

Samen met deze verschillende beleidspakketten behandelt de regering een scenario waarin Nederland wordt verdeeld in vier zones. Recent onderzoek van de Universiteit van Wageningen, in opdracht van het Ministerie van LNV, lag aan de basis bij deze aanpak. Bij deze zonering zouden boeren in grote delen van Noord-Nederland en Zeeland (zone A) geen beperkingen ondervinden. In de zones B en C (vooral gebieden in het oosten en de Randstad) kan de overheid kijken naar gematigde of verdeelde beperkingen. In belangrijke natuurgebieden en Natura2000-gebieden (zone D) mag helemaal geen bedrijvigheid meer zijn. De Universiteit van Wageningen geeft aan dat het (toekomstig) Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) kan helpen bij het realiseren van deze zonering. Het is nog niet bekend of dit exacte scenario doorgang krijgt.

Wet Stikstofreductie en Natuurverbetering

In maart nam de Tweede Kamer de Wet Stikstofreductie en Natuurverbetering aan om de uitstoot van stikstof de komende jaren af te bouwen. Deze wet bepaalt dat in 2025 zeker 40 procent, in 2030 50 procent en in 2035 74 procent van de 'stikstofgevoelige' natuur weer helemaal gezond moet zijn. Diverse adviescolleges raadden al snel aan om deze stikstofdoelen aan te scherpen. Demissionair minister Schouten laat in haar brief weten dat het kabinet deze urgentie onderkent.