Met het biedboek wil Ollongren ‘misstanden bij makelaars’ aanpakken. ‘Kopers en verkopers van een huis moeten de zekerheid hebben dat het biedproces eerlijk en transparant verloopt. Daarom wil ik dat alle makelaars gaan werken met een automatisch gegenereerd biedlogboek. Zo verdwijnt de ruimte om niet integer te handelen en weten kopers en verkopers hoe het bieden verlopen is’, aldus de demissionair minister.
Een branchebrede aanpak ontbreekt tot dusver. Daarom komt Ollongren nu met drie vervolgstappen. De eerste stap is de introductie van het automatische biedlogboek. Ten tweede moeten makelaars aan de slag met een verbeterplan om de regels in het koopproces duidelijker te maken en tot slot moeten er gelijke kansen voor gelijke kopers komen.
Het idee is dat het logboek onnodig overbieden tegengaat. Dat gebeurt nu massaal: het afgelopen jaar werd bij 80 procent van de woningverkopen boven de waarde geboden. Andere landen werken al met dergelijke biedboeken. Het geeft kandidaat-kopers en verkopers de mogelijkheid om het biedproces achteraf te controleren en ontneemt makelaars de ruimte om niet-integer te handelen bij de verkoop van een woning, aldus BZK.
Maar volgens makelaarsvereniging NVM is een biedlogboek niet het gedroomde middel om het overbieden af te remmen. Er zijn structurelere oplossingen nodig, meent de vereniging. In de huidige woningmarkt heeft de verkoper de touwtjes in handen: zij of hij bezit een schaars goed, en weet dat kopers daar met regelingen als de jubelton, de hypotheekrenteaftrek en de lage rentestand veel voor kunnen en willen betalen. ‘Transparantie is heel goed, maar zolang je de disbalans tussen koper en verkoper niet aanpakt, blijven mensen overbieden’, zegt NVM-woordvoerder Marc van der Lee.
‘Bovendien kan een biedlogboek in theorie juist voor hogere prijzen zorgen’, aldus Van der Lee. ‘Als woningzoekenden precies van elkaar zien wat ze bieden, kan je een soort opwaartse druk krijgen waarbij geïnteresseerden elkaar steeds met een paar duizend euro overbieden.’ Ook kan de transparantie volgens Van der Lee voor eigen nieuwe standaarden zorgen. Op het moment dat mensen die achter het net vissen zien voor welk bedrag de woning uiteindelijk is verkocht, kan dat hun instapbod bij de volgende poging bepalen, redeneert de woordvoerder. ‘Terwijl je elke woning juist op eigen waarde moet schatten, met behulp van een makelaar die je daarin informeert.’
De NVM zou daarom graag zien dat ‘makelaar’ weer een beschermd beroep wordt. ‘Dit biedlogboek doet niks tegen de cowboys op de woningmarkt. Als een makelaar zich misdraagt en bij ons lid is, kunnen we hem royeren, maar de volgende dag is hij gewoon weer aan het werk als vrije makelaar of via een andere brancheorganisatie.’