In de plannen voor de ondergrondse wordt onder meer nieuwbouw in de Merwedekanaalzone verbonden met het centraal station. De metro zou om de drie minuten moeten vertrekken en dagelijks 50.000 reizigers vervoeren. In een toelichting tegen RTV Utrecht laat wethouder Van Hooijdonk weten dat de gemeente Utrecht balans zoekt tussen het bijbouwen van woningen voor het groeiende aantal woningzoekenden en het tegelijkertijd prettig houden van de stad. ‘Met onze schaarste ruimte willen we heel graag zoveel mogelijk lopen, fietsen en met het openbaar vervoer gaan.’

‘Tot nu toe hebben we de groei met de fiets opgevangen, en dat blijft ook belangrijk in Utrecht,’ zegt van Hooijdonk tegen RTV Utrecht. Maar nu moet ook het openbaar vervoer een tandje bijzetten om ervoor te zorgen dat de capaciteit van de Utrechtse infrastructuur alle reisbehoeften aankan. Van Hooijdonk wijst op de bouw van Leidsche Rijn als voorbeeld: ‘De vorige strategie om woningen te bouwen was een grote vinexwijk aanleggen voor 100.000 mensen. Daar hebben we de A2 voor overkapt, ook niet misselijk.’ Nu kijkt de gemeente naar waar de volgende 100.000 bewoners erbij komen. ‘Dat kan niet zomaar in de bestaande stad zonder iets aan de infrastructuur of de omstandigheden te doen.’ Volgens de woordvoerder van de wethouder Mobiliteit ligt er een goede onderbouwing klaar waarom Utrecht nu kiest voor de metro. Eerder deed de gemeente al aanspraak op 2,1 miljard euro uit het Groeifonds voor twee tramlijnen en een nieuw treinstation, waarbij zij buiten de boot viel.

Het Utrechtse college laat onderzoeken of de Merwedelijn kan aansluiten op de metrolijn in de binnenstad, zo staat in een raadsbrief. Waar de metrolijn tussen Utrecht en Nieuwegein en de haltes precies komen, wordt nog uitgezocht. Het traject door de binnenstad loopt hoogstwaarschijnlijk onder het Vredenburg, het Janskerkhof en de Biltstraat. Daar loopt nu een busbaan doorheen. Utrecht zou met de Merwedelijn de derde Nederlandse stad worden die de metro adopteert in haar mobiliteitsmix, Amsterdam en Rotterdam maken al gebruik van de metro. Een definitieve opleverdatum kan de gemeente nog niet geven, naar schatting komt de metro waarschijnlijk tussen 2030 en 2035. Maar de Merwedelijn 'had er eigenlijk al moeten zijn', aldus de wethouder.

Gemeentelijke polstok

De geschatte totale kosten voor de openbaar vervoer-projecten die de bouw van tienduizenden nieuwe woningen mogelijk moet maken, liggen tussen de vier tot vijf miljard euro en kan gezien de uitloop van kosten bij dergelijke projecten gezien worden als een ondergrens. De stad, noch de Provincie Utrecht heeft dit geld niet zomaar liggen, vandaar dat Van Hooijdonk ervan uitgaat dat het Rijk te hulp schiet. ‘De gemeentelijke polsstok is niet langer dan hij is. Gemeenten en provincies hebben weinig mogelijkheden om fondsen te werven. Het Rijk heeft die wel.’

Het benodigde geld moet volgens de mobiliteitswethouder in de kabinetsformatie vrijkomen, in het kader van grote investeringen in de infrastructuur. ‘Dit wil het Rijk ook graag: er is een woningnood en er zijn meer werkplekken nodig wanneer ook de werkende bevolking groeit. We hebben daar plannen voor in de Utrechtse regio. Daar zijn grote investeringen voor nodig, met name in bereikbaarheid, maar ook bijvoorbeeld in groen en leefbaarheid.’ Die investeringen overtreffen volgens de wethouder de portemonnee. ‘De enige manier waarop we dit kunnen doen is in samenwerking met het Rijk en er moeten fondsen voor beschikbaar zijn.'