Nederland telt ruim twee miljoen mensen met een fysieke beperking, waaronder rolstoelgebruikers, mensen met gehoorproblemen, zichtproblemen, evenwichtsproblemen, reuma, maag-lever-darmproblemen, spierziektes of COPD. Met behulp van (elektrische) driewielfietsen, handbikes, loopfietsen en aangepaste ligfietsen kunnen deze mensen zich toch onafhankelijk verplaatsen, en groeit het aantal fietsers met een beperking gestaag.

‘De meeste fietsinfrastructuur wordt ontworpen voor jonge fitte fietsers op een tweewieler’, geeft Fietsersbond-directeur Esther van Garderen aan. ‘Die hebben geen moeite met smalle of hobbelige fietspaden, en tillen ook zonder moeite hun fiets in een etagerek. Als je op een driewielfiets of een handbike moet rijden, dan kijk je daar heel anders naar.’ Aan de hand van. Op basis van gesprekken met ervaringsdeskundigen noemt de Fietsersbond in het rapport de volgende punten:

1. Verbreed de smalle fietspaden zodat aangepaste fietsen ook gebruik kunnen maken van het fietspad
Hierdoor hoeven fietsers met bredere driewielfietsen en handbikes niet meer om te fietsen of de autorijbaan op. Smalle fietspaden zijn bovendien gevaarlijk voor mensen met een visuele beperking en/of evenwichtsproblemen die anderen moeten passeren.

2. Verkies asfalt boven klinkers en kinderkopjes bij de aanleg van nieuwe fietspaden
Niet alleen fietsers met evenwichtsproblemen, maar ook fietsers met spierpijn in het bovenlichaam, hebben extra veel last wanneer het wegdek niet vlak is.

3. Haal onnodige paaltjes weg en ontwerp hekjes en sluizen zo dat aangepaste fietsen er makkelijk doorheen kunnen
Hekjes die auto’s en brommers moeten weren zijn voor tweewielers al vervelend te passeren, maar voor de meeste aangepaste fietsen is passeren onmogelijk.

4. Leg fietspaden waterpas aan, zodat driewielers niet naar de kant worden getrokken
Bij handbikes en driewielfietsen zorgt een scheef wegdek er namelijk sneller voor dat de fiets naar de zijkant kantelt.

5. Maak hellingen bij op- en afritten zo flauw mogelijk, zodat fietsers met een beperking hier ook gebruik van kunnen maken
Verminderde spierkracht en een niet elektrisch aangedreven fiets maken het nog vaak te moeilijk voor deze fietser om een verhoging op te rijden. Vooral als deze zich voor een stoplicht bevindt, en de fietser geen aanloop kan maken.

6. Laat fietsers niet onnodig afstappen, door altijd groen licht te geven als er geen verkeer is, en door fietsers zich ‘aan te laden melden’ door verklikkers in het wegdek
Enkele van de geïnterviewde deelnemers lieten weten liever helemaal van de fiets af te stappen bij rood licht, hun fiets op de stoep te zetten, en met de fiets aan de hand de kruising over te steken wanneer het verkeerslicht op groen staat voor voetgangers.

7. Houd bij omleidingen door wegwerkzaamheden rekening met de toegankelijkheid voor aangepaste fietsen en fietsers die niet met hun fiets aan de hand kunnen lopen
Aangepaste fietsen zijn bovendien vaak zwaarder en daarom moeilijker op te tillen.

8. Reserveer parkeerplaatsen – het liefst zo dicht mogelijk bij de eindbestemming – voor fietsers met een lichamelijke beperking en zorg ervoor dat er bij de aanleg van nieuwe fietsparkeervoorzieningen speciaal ruimte gemaakt wordt voor aangepaste fietsen
Waar er voor parkeerplaatsen voor auto’s regels gelden voor het aanbieden van invalideparkeerplaatsen – minimaal 5 procent van de parkeerplaatsen, zo dicht mogelijk bij de bestemming – is dat niet het geval voor fietsers met een beperking. Parkeerplekken zijn nu vaak te klein voor driewielfietsen en handbikes, of bevinden zich boven andere parkeerplekken, waardoor de fiets opgetild moet worden.

9. Maak alle fietsparkeervoorzieningen bereikbaar voor mensen met een fysieke beperking, en gebruikers van een aangepaste fiets
De entree van veel ondergrondse parkeervoorzieningen zijn niet toegankelijk voor deze doelgroep. Ook liggen veel parkeervoorzieningen te ver van een bestemming, waardoor fysiek beperkte fietsers genoodzaakt zijn illegaal te parkeren.

10. Verlaag de snelheid voor auto’s in de bebouwde kom en weer snorscooters van het fietspad om de luchtkwaliteit te verbeteren
Uit onderzoek van de GGD Gelderland-Midden bleek dat 21 procent van de longpatiënten vanwege luchtvervuiling drukke fietspaden mijdt. Sommige grote steden sturen al steeds vaker de scooters naar de rijbaan.

11. Zorg voor voldoende en toegankelijke toiletten in recreatiegebieden
Voor fietsers met darm- en blaasproblemen zijn nog steeds te weinig openbare en opengestelde toiletten beschikbaar, blijkt uit onderzoek van de Toiletalliantie. Slechts één op de tien Nederlanders zegt altijd gemakkelijk een toilet te kunnen vinden.

12. Plaats meer oplaadmogelijkheden voor gebruikers van elektrische (aangepaste) fietsen
Enkele geïnterviewden die gebruik maken van elektrische driewielfietsen gaven aan niet altijd een plek te kunnen vinden waar ze hun accu kunnen opladen. Vooral bij restaurants en cafés zijn meer oplaadstations erg gewild.

13. Creëer meer duidelijkheid voor fietsers met een fysieke beperking die hun (aangepaste) fiets mee willen nemen in het OV
De NS staat nu toe dat mensen met een beperking hun aangepaste fiets mee mogen nemen in de trein, maar alleen wanneer die via een zorgverzekeraar is aangevraagd. Daarbij is veel onduidelijkheid over de eventuele reserveringsplicht, en de route naar het perron. Ook biedt de NS nog geen aangepaste ov-fietsen aan, en is vervangend busvervoer bij uitval van treinen niet geschikt voor aangepaste fietsen.

Betere betaalbaarheid en erkenning

Naast een verbetering van de infrastructuur, streeft de Fietsersbond ook naar een betere betaalbaarheid van aangepaste fietsen en de erkenning van fietsers met een beperking. Als idee stelt de bond voor om landelijke aanbevelingen op het gebied van het verschaffen van een aangepaste fiets binnen de Wmo in te voeren, waarin de fiets actief wordt aangeboden als alternatief voor een scootmobiel. Ook pleit de bond voor speciale parkeerruimtes bij woningen voor mensen met een fysieke beperking, en dat werkgevers de aangepaste fietsen meenemen in hun fietsplan.

Om de erkenning van fietsers met een beperking te vergroten, pleit de bond voor een campagne op de bewustwording van medeweggebruikers voor fietsers met een (onzichtbare) beperking, en ook meer aandacht vanuit handhavers. Daarnaast kan het invoeren van de European Disability Card in Nederland voor meer parkeervrijheid zorgen, net als een sticker waarmee fietsers kunnen aantonen dat ze hun fiets als hulpmiddel gebruiken.