Bij aanvang van de troonrede duurt het niet lang voordat de koning één van de grote binnenlandse thema’s van nu benadrukt: de woningnood. Deze overspannen markt is niet in een enkele periode oplosbaar, en is al langer onderwerp van een groot aantal versnelde projecten, subsidies en afspraken met gemeenten en provincies. Eerder wees het kabinet al veertien NOVI-verstedelijkingsgebieden aan waarin wordt ingezet op versnelde woningbouw.

De komende tien jaar zal het kabinet 100 miljoen euro per jaar investeren in de bouw van 900.000 woningen, een bedrag van in totaal 1 miljard euro dus. Om ook kwetsbare mensen te huisvesten is 50 miljoen euro beschikbaar gesteld. Dit jaar nog krijgen tientallen gemeenten een financiële bijdrage voor de (flexibele) huisvesting van dak- en thuislozen, arbeidsmigranten en andere kwetsbare doelgroepen.

Belangrijk bij de begrotingsplannen is de overlapping tussen verschillende belangrijke thema’s. Extra bouwen betekent namelijk meer stikstofuitstoot, en woningen die wel gebouwd worden, moeten rekening houden met duurzame richtlijnen ten behoeve van het klimaat.

Dan een thema dat zich niet alleen voorbij de komende kabinetsperiode strekt, maar ook voorbij de landgrens: het klimaatprobleem. In Europees verband heeft de regering al een verhoging bepleit van 49 naar 55 procent CO2-reductie in 2030, en steunen ze de doelstelling van klimaatneutraliteit in 2050, zoals vastgelegd in de Europese Green Deal. Het kabinet trekt nu 6,8 miljard euro extra uit om de CO2-uitstoot te verminderen. Onder meer 3 miljard hiervan gaat naar de subsidie van CO2-besparende projecten. Zoals zonne- en windparken, maar ook voor het opvangen en ondergronds opslaan van CO2.

Nog eens 1,3 miljard gaat naar energie-infrastructuur, om te investeren in warmtenetten, en om het bestaande gasnet geschikt te maken voor waterstof. Datzelfde bedrag gaat nog eens naar het isoleren van koop- en huurwoningen waarbij dit nodig is, en het verduurzamen van scholen, musea en ander maatschappelijk vastgoed.

Ook voor de consumenten is meer mogelijk. Voor de aanschaf van een warmtepomp kan straks tegemoetkoming worden aangevraagd van 1000 tot 2100 euro, en ook voor elektrisch rijden wordt extra geld vrijgemaakt. Verder gaat de belasting op aardgas per 1 januari weer een beetje omhoog, met twee cent per kuub. De energiebelasting voor stroom daalt juist een beetje.

Voor de infrastructuur van ons land zijn de plannen minder zeker. Volgens het kabinet is voor het onderhoud van wegen, bruggen en het spoor nog zeker 1 miljard euro extra per jaar bij Rijkswaterstaat nodig, en 300 miljoen extra bij ProRail. Waar deze budgetten vandaan moeten komen is nog niet bekend. Voor het Nationaal Groeifonds, waar in de eerste ronde dit jaar 4 miljard euro vrij is gemaakt naar onder andere infrastructuur, is in de volgende ronde in ieder geval een bedrag van ruim 7 miljard euro beschikbaar.

Nog een voorbeeld van de overlapping binnen thema’s is de onzekerheid voor veel grote wegen- en spoorbouwprojecten als gevolg van de stikstofcrisis. Uit de miljoenennota is tevens nog niet duidelijk wat dit betekent voor de op tafel liggende infrastructurele projecten.