Vorige week woensdag kondigde wethouder Marieke van Doorninck (duurzaam, GroenLinks) de oprichting van een burgerberaad aan, waarin door loting geselecteerde Amsterdammers gaan nadenken over het klimaat. Binnenkort krijgen honderd 16-plussers in de gemeenten Amsterdam en Weesp (volgend jaar onderdeel uitmakend van de gemeente Amsterdam) een uitnodiging en telefonische toelichting, om vanaf november na een uitgebreide bijscholing aan de slag te gaan. Begin 2022 presenteren zij hun uitkomsten aan de gemeenteraad in Amsterdam.
Het doel achter het burgerberaad is het vergroten van het draagvlak voor de energietransitie. In de afgelopen jaren leidden de plannen van het Amsterdams bestuur nog wel eens tot conflict met inwonersgroeperingen, zoals actiegroep Windalarm uit de Vinexwijk IJburg, dat fel tegen de plaatsing van nabijgelegen windmolens is. Van Doorninck verbaasde zich daarover, vertelt ze in gesprek met de Volkskrant: ‘De scherpe toon van het debat over de energietransitie in de stad heeft mij verrast. Ieder onderzoek naar gezondheidseffecten, draagvlak of potentiële locaties van windmolens leverde afgelopen jaar veel kritiek en argwaan op.’
‘Ik snap het verzet’, gaat ze verder. ‘Klimaatbeleid doet pijn zodra maatregelen concreet worden. Maar de energietransitie is te belangrijk om maar weer door te schuiven.’ Daarom komt er nu het burgerberaad, al gaan die niet beslissen over de windmolens. ‘Idealiter stel je een burgerberaad in voordat er beleid is, maar daarvoor is het nu te laat. Daarom vragen we om extra maatregelen om de CO2-uitstoot terug te dringen.’
Niet uit de lucht vallen
De plannen van de gemeente Amsterdam komen niet uit de lucht vallen. Al veel langer speelt het idee om aan de hand van burgerberaden het draagvlak onder burgers te vergroten. Nederland experimenteerde in 2006 al met een burgerforum over het kiesstelsel, maar uitkomsten bleven toen uit. Korter geleden, in 2017, organiseerde de gemeente Steenwijkerland de G1000Burgertop om met inwoners te praten over de energietransitie. In april 2021 bracht de Commissie Brenninkmeijer een positief advies uit over burgerfora aan de Tweede Kamer.
Bureau Burgerraad, dat zich inzet voor een Nationale Burgerraad om de klimaatcrisis aan te pakken, was destijds als klankbordgroep betrokken bij de Commissie Brenninkmeijer en vervult bij het opzetten van de burgerraad in Amsterdam de rol van adviseur. Eva Rovers vertelt namens Bureau Burgerraad meer over het hoe en wat: ‘We helpen de gemeente met het nadenken over de juiste voorwaarden. Loting is natuurlijk belangrijk, maar ook dat de loting een eerlijke afspiegeling van de gemeente is. Ook moet de informatievoorziening voor niet ingelote bewoners in orde zijn.’
Volgens Rovers is het eveneens belangrijk dat de leden van de burgerraad een duidelijke opdracht meekrijgen en weten wat haalbaar is en wat niet. In Amsterdam zit dat wel goed, denkt ze. ‘Onderdeel van de leerfase is dat ze weten welke randvoorwaarden er zijn. De deelnemers krijgen juridische en financiële kaders mee. Tijdens het proces kunnen ze de aanbevelingen laten factchecken.’
Aan de gemeente Amsterdam is het daarna om er iets mee te doen. Voor het succes van burgerberaden en voor het creëren van draagvlak bij de bewoners is dat belangrijk. ‘Als van tevoren niet duidelijk wordt gemaakt wat er mee gedaan gaat worden, dan is de kans op teleurstellingen groot’, eindigt ze. Frankrijk liet in 2019 het verkeerde voorbeeld zien, toen bijna alle voorgestelde klimaatmaatregelen sneuvelden in het parlement.
