Net voor het eind van de vakantieperiode werd weer een mooi onderzoek gepresenteerd. Miljoenen woningen kunnen al betaalbaar worden verduurzaamd, aldus DWA in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE). Het persbericht werd veel gedeeld en overgenomen door een hoop platforms, maar deze berichten doen het vraagstuk geen recht. In dit blogbericht meer informatie over het onderzoek en of dit echt zulk positief nieuws is.
In het kort laat het onderzoek zien dat miljoenen woningen meer of minder ‘betaalbaar’ kunnen worden verduurzaamd, afhankelijk van Rijksbeleid. Betaalbaar houdt in dat de investeringen zich binnen vijftien jaar terugverdienen en geen extra kosten met zich meebrengen voor woningeigenaren. Type maatregelen waarnaar gekeken is: isolatie tot de isolatiestandaard in combinatie met een hybride warmtepomp, volledige elektrisch systeem of warmtenetaansluiting. Hieronder een overzicht van de verschillende soorten maatregelen in beleid die genomen kunnen worden en de hoeveelheid duurzame woningen die dat oplevert:
Bron: NVDE
Scenario 1, het huidige beleid, levert die twee miljoen woningen op die we in het nieuws zien. Hier ligt wel de focus op het grootschalig introduceren van hybride warmtepomp in woningen gebouwd na 1975. Een geliefde kandidaat voor meer en snellere CO2-reductie. Hier wordt stevig voor gelobbyd. In scenario 2 wordt de belasting op aardgas verhoogd en elektriciteit verlaagd en in scenario 3 wordt de isolatiesubsidie verhoogd van 20 naar 30 procent. Die verhoging zou maar liefst 3,5 miljoen woningen die betaalbaar te verduurzamen zijn moeten opleveren. Het schuiven met energiebelasting levert 3,3 miljoen woningen op.
Dat klinkt goed, aan de slag dan maar?
Deze focus op stap voor stap verduurzamen krijgt de afgelopen anderhalf jaar steeds meer aandacht. In één keer van het aardgas af en stevig verduurzamen blijkt lastiger en complexer dan gedacht. Deze route sluit dan ook mooi aan op de wens om tegen acceptabele kosten meer tempo te maken met CO2 besparen in de gebouwde omgeving.
Maar zoals bij iedere studie is het belangrijk een stap dieper in te zoomen. Het is belangrijk dit onderzoek te zien als onderdeel van de lobby van onder meer de NVDE richting het nieuwe kabinet. Voor de 30 procent isolatiesubsidie wordt op dit moment al actief gelobbyd door de NVDE, evenals voor een hogere subsidie voor de hybride warmtepomp door de coalitie Hr/hybride.
Zoals met alle onderzoeksrapporten is het opletten geblazen. Je kan ieder gewenst resultaat laten uitkomen, zeker in de laboratoriumsetting van zo’n rapport. De diepere vraag is of de voorgestelde maatregelen daadwerkelijk het effect hebben van meer betaalbaar te verduurzamen woningen en of de definitie van betaalbaar überhaupt de juiste is.
Neem de terugverdientijd. Er zijn genoeg onderzoeken die laten zien dat een terugverdientijd van rond de vijftien jaar voor de meeste huishoudens een beperkte prikkel geeft om over te gaan tot investeren. Als ik de terugverdientijd van vijftien naar zeven jaar verschuif, blijven er maximaal 500 duizend woningen over. En dan de hogere subsidiebedragen. Genoeg praktijkvoorbeelden laten zien dat een groot deel van deze extra subsidie en vraag zich vertaalt naar duurdere producten, zeker met de huidige spanning in de materialenmarkt. Het effect? De terugverdientijd is langer dan vooraf berekend.
Stabiel consequent beleid moet het doel zijn
Dat er haken en ogen aan deze plannen zitten, betekent niet dat ze slecht zijn. Mijn grootste zorgpunt is dat we nu weer een nieuw duurzaam speeltje hebben gevonden. De collectieve wijkaanpakken leveren te weinig op, maar in plaats van kritisch bekijken wat aan het Rijksbeleid en focus ontbreekt, is het leuker om ons te richten op een nieuw project met ook weer grote beloofde. En als dan na een aantal jaar blijkt dat er te weinig woningeigenaren hebben geïnvesteerd in verduurzaming? Dan bedenken we wel weer iets nieuws. Dit geeft in de uitvoering van werkzaamheden, bij al die isolatiebedrijven en warmtepompinstallateurs, alleen maar meer gedoe en vertraging.
Er is in de basis helemaal niets mis met de wijkaanpak en stap voor stap verduurzamen. Willen we de doelstellingen uit het Klimaatakkoord halen, dan moeten we op beide inzetten. Dit vereist wel: langjarig inzetten op een route, moeilijke keuzes durven maken en eerlijk zijn over het feit dat dit geld gaat kosten. Waar komen die extra subsidies vandaan voor isolatie en deze projecten? Uit onze portemonnee. Zolang we vasthouden aan de focus op terugverdientijd blijven we schipperen tussen beleid zonder echt tastbaar resultaat. Die paar miljoen woningen die tegen acceptabele kosten verduurzaamd kunnen moeten een basis vormen voor die andere miljoenen woningen waarbij dat lastiger zal gaan. En dat is waar het echt over moet gaan: hoe maken we beleid wat niet alleen nu tot resultaat leidt, maar ook voor de langere termijn.
