Het doel van de Challenge is om langere ketens aan verhuisbewegingen op gang te krijgen, zodat meer eengezinskoopwoningen beschikbaar komen en meer huishoudens kunnen wonen in de woning die het beste past bij hun levensfase.

Dat doorstromen moet helpen om de woningmarkt van het slot te krijgen. Eerder dataonderzoek door vakblad ROm en Springco Urban Analytics wees uit dat de woningvoorraad veel beter benut kan worden met doorstroming. Veel empty nesters en senioren wonen opvallend ruim. Deze woningen beter benutten is duurzamer, vermindert de druk op de ruimte en leidt tot betaalbaardere woningen.

Overigens ziet de provincie Utrecht doorstroming als één van de oplossingen voor een gezondere woningenmarkt. ‘Er is enerzijds een kwantitatieve opgave op de woningmarkt te vervullen – het toevoegen van voldoende nieuwe woningen – maar anderzijds ook een kwalitatieve: de doorstroming stagneert waardoor er gebrek is aan het juiste aanbod’, aldus de provincie Utrecht.
Met de ‘Challenge Doorstroming’ wil de provincie juist aan dat laatste kwalitatieve vraagstuk een impuls aan geven.

Gedeputeerde Rob van Muilekom over het initiatief: ‘Met deze Challenge hoop ik antwoord te krijgen op de vraag wat we nú kunnen doen om die doorstroming verder op gang te krijgen; zodat de woningmarkt in beweging komt en de huidige woningvoorraad beter benut wordt.’

Lange verhuisketens en persoonlijke verhuismotieven

Eind 2019 deed de provincie Utrecht samen met Springco onderzoek naar de kansen die doorstroming biedt. Dat werd gedaan met een ‘overnight allocation’-analyse gedaan. De conclusie: in de provincie Utrecht is vooral een tekort aan ruimte koopappartementen.

Overnight allocation werkt als volgt: stel dat elke inwoner van de provincie een dag naar het strand gaat, en bij terugkomst niet huiswaarts keert, maar naar de woning die hij het liefste zou bewonen gaat. Dan blijven er op het einde van de dag eengezinswoningen leeg en er is een tekort aan appartementen, toont de analyse.

Wanneer er meer grote appartementen, met een omvang van minimaal 80 vierkante meter, bijgebouwd worden die achterin de verhuisketen benut worden, komen de langst mogelijke ketens op gang. Dan bouw je dus niet voor één verhuisbeweging, maar zorg je met één extra woning voor zoveel mogelijk verhuizingen – en dat is volgens de provincie op de lange termijn de beste oplossing voor de woningmarkt.

Het vizier richten op de woonwensen van medioren en senioren is zinvol, toont de analyse. Zij laten in veel gevallen een eengezinswoning achter wanneer zij doorverhuizen. Een gezin kan die woning betrekken. Een jong stel kan in de woning van het jonge gezin. Een starter kan in de vrijkomende woning van het jonge stel. Oftewel: doorstroming met een lange verhuisketen tot gevolg.

‘Natuurlijk moet deze over het algemeen kritische groep überhaupt wel willen verhuizen; het is dus essentieel in te spelen op de behoeften en wensen van de vijftigplusser’, stelt de provincie. Onderzoek door onderzoeksbureau MarketResponse toont aan dat senioren over het algemeen een hoge verhuisbereidheid hebben, maar dat geschikte nieuwe woningen niet altijd beschikbaar zijn. Liefst blijven senioren in de eigen buurt wonen, in de buurt van voorzieningen, met een eigen buitenruimte. Ook willen zij er financiëel niet op achteruitgaan.

Oplossingsrichtingen

De provincie Utrecht identificeert meerdere obstakels bij het op gang brengen van doorstroom. Drie hiervan wil de provincie Utrecht samen met haar partners in de Challenge Doorstroming vol in de aandacht zetten.

Allereerst de woning zelf. Er zijn veel nieuwe woonvormen bijgekomen voor vijftigplussers in de afgelopen tijd. Maar nog te vaak voelt verhuizing als een verlies of een stap terug. Ten tweede de (financiële) prikkels. Veel medioren en senioren wonen in een koopwoning met een lage of al afgeloste hypotheek. Een (te grote) woning waarin bovendien veel spullen staan en waaraan veel herinneringen en emoties vastzitten. En ten derde de bewustwording. Nogal wat vijftigplussers vinden het lastig hun woon- en leefsituatie onder de loep te nemen en krijgen al helemaal niet graag de spiegel voorgehouden. Zíj zijn immers nog lang niet bejaard, blijven fit en gezond en laten zich tóch zeker niet wegjagen om elders ‘achter de geraniums’ te belanden.

Samen met de andere partners van de Utrechtse Woondeal daagt de provincie Utrecht de markt uit oplossingen in te dienen op deze gebieden. ‘Oplossingen die snel en grote impact kunnen hebben: die schaalbaar zijn en direct doorontwikkeld en toegepast kunnen worden’, aldus de provincie.

Deelname aan de Challenge Doorstroming staat open voor iedereen en is nadrukkelijk niet beperkt tot de provinciegrenzen van Utrecht. De deelnemers met de beste oplossingen krijgen de gelegenheid om met adviseurs, verenigd in een ontwikkelplatform, hun oplossing verder uit te werken. Hiervoor is een stimuleringsbudget van €5.000 beschikbaar. Onder drie prijswinnaars wordt een bedrag van €5.000 verdeeld. De voorstellen voor de Challenge kunnen worden ingediend tot 13 september 2021. Meer informatie over deze challenge van de provincie Utrecht staat op de website van het programma Versnelling Woningbouw. Geïnteresseerden in de challenge kunnen ook direct naar de website van de challenge gaan.