Bij de transformatie van het voormalige gemeentehuis van Muiden naar 41 sociale huurappartementen zet de Noord-Hollandse gemeente Gooise Meren in op warmtepompen. Omdat het om warmtepompen bij een appartementencomplex gaat, worden de installaties buiten gemonteerd.

Omwonenden vreesden voor geluidsoverlast van deze warmtepompen. De Raad van State stelde hen in het gelijk en zet een streep door het bestemmingsplan. De uitspraak van de Raad is jurisprudentie, wat betekent dat geluidoverlast bij meer bouwprojecten voor vertraging kan zorgen. Vooral bij appartementencomplexen en nieuwe rijtjeswoningen in dichtbevolkt gebieden kunnen warmtepompen cumulatief veel overlast veroorzaken.

Voor het opstellen van het bestemmingsplan baseerde de gemeente zich op het Bouwbesluit uit 2012. Hierin waren geen regels voor buitenunits opgenomen. Sinds april 2021 zijn de geluidsnormen voor warmtepompen die buiten staan echter strenger. Tussen zeven uur ‘s avonds en zeven uur ‘s ochtends mogen de apparaten niet meer dan 40 decibel aan geluid produceren, gemeten op de erfgrens. Overdag is het maximum 45 decibel. Deze nieuwe norm was echter nog niet in werking op het moment dat Gooische Meren haar bestemmingsplan vastlegde.

Ook geldt de landelijke norm van 40 decibel voor individuele warmtepompen, waardoor deze geen betrekking heeft op het bij elkaar opgetelde geluid van tientallen exemplaren. De Raad van State oordeelt nu echter dat je voor een goede beoordeling van de geluidoverlast wel degelijk naar het totale effect van meerdere pompen moet kijken. De besluitvorming van het plan moet daarom opnieuw.

‘Als ieder huis in een rijtje een warmtepomp heeft, loopt het volume al snel op’, zegt Erik Roelofsen, directeur van de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG). Twee warmtepompen van 40 decibel zorgen bij elkaar al snel voor 43 decibel aan geluid.’ Dat klinkt als een klein verschil, maar bedenk wel dat decibel een logaritmische schaal is. Drie decibel verschil betekent dus een verdubbeling van het volume.

Overigens gaat de bouw van de appartementen in Muiden gewoon door. Omdat het bestemmingsplan in mei 2020 werd goedgekeurd, voordat de strengere normen in april 2021 ingingen, voldeed het aan de geluidseisen die destijds golden. Door de buurt werd vorig jaar geen bezwaar aangetekend en dus kan het bouwplan doorgaan.

Normen niet streng genoeg

Om problemen in de toekomst te voorkomen, pleit de NSG voor een geluidsgrenswaarde van 30 decibel op vijf meter afstand van een warmtepomp. ‘Hierin rekenen wij ook op een besparing van het cumulatieve effect’, zegt Roelofsen. ‘Er bestaan al warmtepompen die aan deze decibelnorm voldoen, en door de pomp daarnaast ook op tactische plekken te installeren, zoals in een ruimte met geluidsgedempte ventilatie, of achter een schuur, voorkom je overlast voor omwonenden’. Ook het toepassen van flexibele leidingen en (rubberen) trillingsdempers schelen een hoop geluid, aldus de NSG.

Akoestisch adviesbureau LBP Sight meldde in april aan Gemeente.nu echter dat een norm van 30 of 35 decibel op een afstand van vijf meter niet realistisch is. Volgens het bureau zouden veel tuinen en woningen hier simpelweg te klein voor zijn.

Roelofsen voegt daar aan toe dat er ook andere duurzame alternatieven voor warmtepompen zijn. ‘Als je een kleine wijk met 35 woningen bouwt, kan je ook één centrale voorziening creëren, zoals een warmtenet of geothermie. Dit is efficiënter, goedkoper en stiller dan 35 losse pompen.’