Door Mick Brandt
Skaters vervullen een bijzondere rol in de stad. Ze gebruiken de openbare ruimte op een andere manier dan de meeste mensen. Waar ontwerpers en de meeste gebruikers een bank zien om op te zitten, ziet de skater een kans voor een mooie trick. Een trapleuning wordt een rail voor grinds, de stoeprand een slappy curb voor allerhande trucs.
Zo worden veel binnensteden, bedoeld of onbedoeld, een hotspot voor skaters. De leegtes, gladde bestrating, vele randjes en hoogteverschillen in de vorm van stoepranden, relingen en bankjes lonken. De coronaperiode zorgde voor een toename van de populariteit van de urban sport. Tegelijkertijd liepen het afgelopen jaar de spanningen tussen skaters en omwonenden op. Door het thuiswerken ervaren meer mensen overlast van skaters. ‘Ik werk nu thuis, op de tweede verdieping, met een beetje muziek aan, en het komt er gewoon bovenuit,’ tekende de Provinciale Zeeuwse Courant op van een omwonende van een skatespot in Middelburg. ‘Onze buren zijn er gewoon voor verhuisd’. Om de overlast bij het park op te lossen, wordt momenteel gesproken over het vervangen van de stoeptegels en het plaatsen van een geluidsmuur.
En zo zijn er meer voorbeelden van conflicten, door het hele land. Wat niet bijdraagt, is dat populaire skateplekken, zij het in een park of in het ‘wild’, overgeleverd lijken aan andere stedelijke functies. Waar binnenstedelijk wonen, werken en recreatie steeds hoger op de gemeentelijke agenda’s staan, moeten skaters baan maken. Skateparken worden gesloten of verplaatst, openbare ruimtes worden voorzien van ingrepen die het skaten onmogelijk maken, zogenaamde skate stoppers. Denk aan metalen uitsteeksels op relingen of bankjes. Blijf je daar met je skates of board op haken, dan maak je een lelijke smak.
Gebrekkige vertegenwoordiging
Op het Spuiplein in Den Haag, vlakbij het centraal station, lieten skaters al jaren hun stunts zien. Maar in 2017 begon aan het plein de bouw van onderwijs- en cultuurcomplex Amare, dat later dit jaar wordt opgeleverd. De skaters waren niet meer welkom, kregen ze te horen, en moesten permanent verhuizen naar het nabijgelegen Stadhuisplein. Verontwaardiging alom, des te meer omdat de skaters zelf nauwelijks betrokken waren bij het ontwerp van ‘hun’ nieuwe skateplek. Ze waren niet ‘vertegenwoordigd’,
Raadslid Mariëlle Vavier van GroenLinks vindt het gek dat skaters niet bewust werden betrokken bij het proces: ‘Het is aan de gemeente om iedereen mee te nemen, zelfs degene die niet zijn vertegenwoordigd’. Pauline van den Broeke, projectleider openbare ruimte bij Gemeente Den Haag, zegt dat hieraan wordt gewerkt: ‘Aangezien ze niet bij de klankbordgroepgesprekken aanwezig waren, komen wij nu naar hen toe. De skaters horen namelijk wel bij de stad. Ze zorgen voor een eigen sportcultuur in de binnenstad, gepaard met verbinding en vriendschap.’
Die rol van skaters in de stad wordt onderschreven door stadsgeografisch onderzoek naar de groep. Skaten is meer dan een sport, het is een subcultuur. Voor goede representatie van die cultuur is geschikte openbare ruimte onontbeerlijk.
Vrees voor stoppers
Ook in Rotterdam is wrijving tussen skaters en de gemeente. De havenstad geldt sinds de jaren tachtig als dé skatestad van Nederland, vanwege het vele beton, de brede inrichting en de leegte. In de Beleidsnota Urban Sports 2018-2021 stelde de stad weten groots te willen inzetten op de ontwikkeling van urban sports. Johan van Herpen, beleidsadviseur sport bij Gemeente Rotterdam, geeft aan dat er de afgelopen drie jaar veel is gerealiseerd. ‘Er is onderzoek gedaan naar urban sports, een subsidieregeling gemaakt, en een klankbordgroep met mensen uit de scene georganiseerd.’
Over skaten bij het Museumpark is echter discussie. De gemeente wil een daar gelegen asfaltvlakte vervangen met grasveldjes en fonteinen. Dat betekent einde verhaal voor de vele skaters en andere sporters die al jaren gebruik maakten van het asfalt. Een petitie ter behoud van de lege vlakte werd bijna drieduizend keer ondertekend. Niet alleen door skaters, ook bezoekers van het museum lijken de sporters te waarderen.
Via de petitie geven de initiatiefnemers onder andere aan dat zij vrezen voor skate stoppers in het nieuwe ontwerp. Die stoppers vind je nu al in het gebied Dijkzigt. De gemeente heeft aangegeven met de initiatiefnemers in gesprek te gaan. Lisette van Bale, woordvoerder van gemeente Rotterdam, voegt daaraan toe dat de Sportnota 2021+ onderweg is. 'Het speerpunt is om tegen 2026 een ruim aanbod van toekomstbestendige en duurzame sportfaciliteiten te realiseren voor zowel binnensport, buitensport als in de openbare ruimte, die intensief gebruikt worden door verschillende sporters het hele jaar door. Ook de grote locaties zoals het skatepark op de Westblaak en het Urban Sportspark in Hoogvliet zullen nog lang blijven staan.'
Grote (tijdelijke) skateparken
Bij gebrek aan skateruimte zetten gemeenten ook vaak in op nieuwe grootschalige parken. Amsterdam zette zo in 2017 de skaters weer op de kaart. Na het sluiten van een overdekt skatepark op de NDSM-werf, ontstonden een nieuw overdekte locatie aan de Aambeeldstraat en een park in Amsterdam-Noord. Twee locaties te midden van woonwijken en als onderdeel van het sociale milieu. Voor de toeschouwers zijn naast het park wat bankjes neergezet.
Om gehoor te geven aan skaters opende Utrecht in 2019 een grote skatebaan aan het centrale Jaarbeursplein. Het park werd gemaakt in samenwerking met skaters, en kwam deels voort uit het sluiten van skatepark De Yard, ook op steenworp afstand van Utrecht Centraal. Dat park moest plaatsmaken voor woningbouw. Het nieuwe park is echter niet permanent. Wanneer hier eind 2024 de start van het Jaarbeurspleingebouw begint, krijgen verschillende skate-onderdelen steeds een nieuwe plek ergens anders in de stad, zo laat de gemeente weten. De mogelijkheid dat het skateplein terugkomt is niet uitgesloten.
Maar er komt meer aan voor skaters in Utrecht. In juni presenteerde de stad de Utrechtse Sportagenda, als aanvulling op het sportbeleid. 'Met name voor grote skateplekken wordt gezocht naar locaties waar deze op voldoende afstand van woningen in passen', vertelt Charlotte van Zutphen namens wethouder Maarten van Ooijen. 'Ook ontstaan er nieuwe skateplekjes, en wordt er gewerkt aan het ontwerp van een definitief skatepark in het Willem Alexanderpark, als vervanger van de tijdelijke skatebaan in Leidsche Rijn Centrum'. Bij het ontwerp van dit skatepark worden onder andere stuntstepjes meegenomen, zodat er meer doelgroepen op terecht kunnen. Ook zijn de skaters meegenomen in het ontwerp. Deze verenigen zich naar de gemeente via het platform Skate Utrecht. 'Zij worden bijvoorbeeld geconsulteerd als er nieuwe locaties zijn of er ontwerpen voor skateplekken zijn', aldus Van Zutphen.