Dat houtbouw een rentree maakt is niet vreemd. We staan voor een ongekend grote woonopgave van 79 duizend woningen per jaar en moeten onze CO2-uitstoot drastisch verminderen. Houtbouw biedt een efficiënte en korte ontwikkeltijd, met veel architecturale mogelijkheden en prefab-opties. Ook is het makkelijk te combineren met staal, aluminium, glas en andere materialen.

Naast deze economische en bouwtechnische voordelen kleven er ook veel milieutechnische voordelen aan het bouwen met hout. Allereerst kost het al ontzettend veel energie om bakstenen en beton te produceren, met veel CO2-uistoot tot gevolg. Bovendien zijn staal en beton op lange termijn schaarse grondstoffen. Hout is dat in principe niet, mits je continu voldoende bos aanplant.

Ook bestaat er kruislaaghout (Cross Laminated Timber, ofwel CLT): meerdere op elkaar geplakte houtlagen die niet alleen voor een sterke constructie zorgen, maar juist ook CO2 opslaan en vasthouden. Met deze techniek slaat een kubieke meter hout bijna een ton CO2 op. Als we tot 2030 alle woningen van hout bouwen, verminderen we de CO2-uitstoot met 100 megaton, zo benadrukt PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Hout kent daarnaast een hogere isolatiewaarde dan steen en beton, en het is een natuurlijk aanvoelend materiaal voor mensen. Het is tastbaar, vertrouwd en mensen voelen zich er snel thuis bij. Redenen genoeg dus voor veel steden om hout weer te verwelkomen in nieuwe woonbouwprojecten.

Pannenhoef en Puur Wonen, Eindhoven

In Eindhoven heeft Architectenbureau FAAM twee projecten in uitvoering: appartementen op Eikenburg en koopwoningen met tuin in Meerhoven. Beide projecten worden helemaal in hout uitgevoerd: constructie, muren, vloeren en gevels. ‘Met deze grote projecten, met alléén hout, zetten we een enorme stap naar schaalvergroting’, zei Marlies Zuidam van FAAM eerder tegen het Eindhovens Dagblad.

Pannenhoef op Eikenburg voor woningcorporatie Trudo is het eerste project met 28 sociale huurwoningen, al gaat het maar om één verdieping. Verder bevat het bouwproject drie ateliers, een huiskamer, daktuin, en twee ruimtes voor algemeen gebruik op het landgoed. Het is ook het eerste woon-werkcomplex in Eindhoven dat is gebouwd met CLT-hout. De oplevering staat deze zomer gepland.

In Meerhoven startte voor ontwikkelaar Kalliste begin dit jaar de bouw van het wijkje Puur Wonen. Een volledig houtbouw-plan met 56 geschakelde koopwoningen. Prijzen variërenen van 352.000 tot 440.000 euro. De woningen zijn zeer energiezuinig en gasvrij. Ook is bij de ontwikkeling biobased bouwen als circulaire strategie het uitgangspunt. ‘Deze realisatie toont aan dat de markt er klaar voor is, ook al is houtbouw nog wel wat duurder’, aldus Emile Van Vugt, medeoprichter en partner in FAAM in ED.

Pannenhoef in Eindhoven, met plaats voor 28 appartementen. Foto: FAAM Architects/Trudo

Ecodorp Boekel, Boekel

In het Brabandste Boekel werden afgelopen herfst de eerste woningen van het Ecodorp Boekel opgeleverd. Deze wijk gaat bestaan uit dertig klimaatadaptieve en klimaatpositieve huurwoningen, zes mantelzorgwoningen, een buurthuis, kennis- en educatiecentrum, werkplaats en verschillende kantoren. Het is het eerste dorp in Nederland dat volledig bestaat uit huizen van organisch materiaal. Dit materiaal is recyclebaar en komt uit de buurt. Denk aan leem en hout uit de omgeving, en kalkhennep voor de muren.

Het dorp is een initiatief van Ad Flems en Monique Visser. Ze wilden een plek creëren waar natuurliefhebbers samen duurzaam kunnen leven, en besloten de wijk te ontwerpen, zonder hulp van de overheid. Enkel met financiers en crowdfunders. Naast verschillende leef- en woonfuncties zijn er mogelijkheden voor eigen voedselvoorziening en waterzuivering. Zo worden boomgaarden geplant en zonnepanelen op de daken geplaatst. De laatste onderdelen van het dorp zijn nu in aanbouw.

Foto: Huub van Laarhoven

HAUT, Amsterdam

In Amsterdam wordt deze zomer de woontoren HAUT opgeleverd. Deze constructie aan de Amstel is hybride gebouwd met combinaties van hout, beton en staal. Met 73 meter hoog is HAUT het hoogste ‘hybride’ houten gebouw van Nederland. Met het gebruik van in totaal 2.800 m³ aan CLT wordt ruim 2.500 ton CO2 opgeslagen. Dit staat gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van zo’n 400 huishoudens.

‘Om de minder gunstige constructieve eigenschappen van hout te compenseren, is gekozen voor een liftkern van beton. En ook de kelder is in beton uitgevoerd, omdat deze in het grondwater staat’, zei Jeroen Dunnebacke, projectmanager bij aannemer J.P. van Eesteren, eerder tegen stedenbouw.nl. De kolommen, balken, verdiepingsvloeren en wanden zijn wel van hout.

Het houten gebouw telt 21 verdiepingen en 53 inmiddels verkochte appartementen met een verkoopprijs van 8.000 euro per vierkante meter. Het project won het een internationale BREAAM Award voor beste woongebouw. Bij HAUT wordt gebouwd met de hoogste graad in duurzaamheid. De constructie bevat onder meer warmtewerend tripleglas, aansluiting op het stadsverwarmingsnet, en verspreid over de gevel honderd ingebouwde vogelnesten.

HAUT in Amsterdam, Foto: Team V Architectuur

De Warren, Amsterdam

Ook in Amsterdam begon begin dit jaar de bouw van De Warren: 36 energiepositieve, houten, sociale- en middeldure huurwoningen die in eigen beheer verhuurd worden aan de leden. Het is het resultaat van een wooncoöperatie van vijftig leden in samenwerking met architect, adviseurs en de aannemer. De woningen worden gebouwd met een hybride houten draagconstructie, een groene gevel, en dertig procent van het gebouw is ingericht voor gedeelde functies en ruimtes.

In totaal kost het project zeven miljoen euro. Vijf miljoen voor de bouw zelf en de overige twee miljoen zitten in uitgaven voor leges en juridische kosten. ‘Het project is grotendeels gefinancierd door de GLS bank en met een lening uit een participatiefonds. Dit werd aangevuld met enkele duurzaamheidssubsidies en een succesvolle crowdfunding die 370 duizend euro opbracht’, vertelde penningmeester Jacob-Jan Koopmans eerder aan Stadszaken.

Voorzitter van De Warren Chandar van der Zande vertelde eerder waarom de coöperatie sociale en middenhuur realiseert. ‘In Amsterdam betaal je gemakkelijk 750 euro voor een kamer van acht vierkante meter. Wij denken dat we uiteindelijk twintig tot dertig procent onder de marktprijs kunnen zitten met onze appartementen. Die zijn ook wel klein (variërend van 20m2 tot gezinswoningen van 65m2, red.), maar wel een stuk goedkoper.’

Foto: De Warren