De gemeenteraad heeft met de Rijnhavenwijzer de ambitie uitgesproken Rijnhaven Oost te transformeren naar een woon-, werk- en recreatiegebied. Uitgangspunt daarbij is het hanteren van een flexibel planologisch regime. In de Omgevingswet, die naar verwachting in 2018 in werking treedt, wordt het bestemmingsplan vervangen door het omgevingsplan.

Bedrijven of woningbouw

Rijnhaven Oost is een bedrijvengebied aan de rand van het centrum van Alphen. De haven wordt steeds minder gebruikt en vanwege de strategische ligging staat de gemeente voor de keuze om woningbouw in het gebied mogelijk te maken.

Afgelopen jaren is geïnvesteerd in het wegnemen van belemmerende factoren in en rondom het gebied. Denk aan het uitkopen en verplaatsen van bedrijven met milieucontouren, om op die manier ruimte te maken voor functiemenging. In het nieuwe Omgevingsplan Rijnhaven Oost dat de gemeente in het kader van een pilot in samenwerking met het ministerie van I&M opstelde, worden meerdere opties geboden: wonen, bedrijvigheid en recreëren.

Emissie en immissie

Methodisch is niet gebruikgemaakt van het toewijzen van bestemmingen en milieucategorieën, maar wordt in het omgevingsplan gewerkt met emissie- en immissiebepalingen. Met andere woorden: potentiële vervuilers zijn gebonden aan een maximale uitstoot, terwijl voor woningen een bovengrens wordt gesteld ten aanzien van het ‘innemen’ van uitstoot (‘immissie’). Kortom: niet de milieucategorie, maar het gedrag staat centraal.

Een vervuiler zou in theorie naast een woonwijk kunnen staan, als deze vervuiler z’n gedrag weet aan te passen. Door extra maatregelen kunnen twee ogenschijnlijk conflicterende activiteiten toch naast elkaar plaatsvinden.

Integraal en interactief

In tegenstelling tot eerdere pilots in het kader van de Omgevingswet, waarin werd geëxperimenteerd met doelen in plaats van normstellingen, voorziet het Omgevingsplan Rijnhaven Oost écht in nieuwe mogelijkheden. De Crisis- en herstelwet dient daarbij als juridische basis.

Het integrale omgevingsplan covert meer thema’s dan een conventioneel bestemmingsplan en heeft een grotere reikwijdte. Naast een ‘goede ruimtelijke ordening’ voorziet het plan in ‘kaders’ om een veilige en gezonde fysieke leefomgeving te bereiken en in stand te houden. De opzet en toegankelijkheid van het omgevingsplan zijn volledig digitaal gericht en in meerdere lagen opgebouwd. Met een muisklik op een locatie kunnen alle betreffende regels voor de locatie worden weergegeven.

Het Omgevingsplan Rijnhaven Oost is interactief tot stand gekomen met behulp van zowel bedrijven als omwonenden en andere geïnteresseerden, waaronder ontwikkelaars. Maar het belangrijkste kernmerk van het omgevingsplan is de flexibiliteit die het plan open laat voor de toekomst, afhankelijk van de ontwikkelingen in de markt.

Pilotproject

Het gebied Rijnhaven Oost is via het ministerie van Infrastructuur en Milieu aangewezen als pilotproject in het kader van de Crisis- en herstelwet. Daardoor kan Alphen aan den Rijn vooruitlopen op de Omgevingswet en aan de slag gaan met een eerste omgevingsplan.

Doelstelling van het omgevingsplan is een flexibele transformatie naar een intensief stedelijk en duurzaam woon-, werk- en recreatiegebied mogelijk te maken, waarbij een veilige en gezonde fysieke leefomgeving wordt bereikt en in stand gehouden, en het openbaar gebied een hoge sociale belevingswaarde kent.

Maar hoe bouw je dat in?

Flexibiliteit betekent ook onzekerheid. Voor gebruikers, en ook voor de gemeente als regisseur van de ruimte. Daarom organiseert vakblad ROm, in samenwerking met de gemeente Alphen aan den Rijn en Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen, op 22 maart een werkseminar over flexibiliteit in planvorming. De vragen die hierbij centraal staan: Hoe bed je flexibiliteit methodologisch in? Hoe bied je voldoende rechtszekerheid aan gebruikers? Hoe ga je om met planschaderisico’s en het kostenverhaal? Hier vindt u het complete programma en kunt u zich aanmelden. Meer informatie over het Omgevingsplan Rijnhaven Oost vindt u hier.