Jaarlijks wordt één procent nieuw bijgebouwd, terwijl 99 procent van de woningvoorraad er al staat. Toch is het opmerkelijk dat verreweg de meeste aandacht naar nieuwbouw gaat: hoe kan nieuwbouw méér, sneller, beter, efficiënter?, enzovoort. Ook het intensief gebruiken van de bestaande woningbouw kan veel opleveren voor de crisis, zowel op korte als op lange termijn. In drie categorieën legt het onderzoek uit welke maatregelen kunnen helpen.

1. Laat meer mensen in één huis wonen

Het delen van een bestaande woning met meerdere inwoners staat als eerste op de lijst van Platform31. Een optie hierin is het zogenaamde Friendswonen: hierbij delen meerdere mensen, vaak twee of drie, als ‘friends’ een huurcontract, en wonen zij samen in één appartement. In de praktijk blijken ook steeds meer (alleenstaande) senioren te kiezen voor Friends-appartementen, zo meldde het platform eind vorig jaar. Ook bleek uit recent onderzoek van MarketResponse (link) dat er een onderschat eigenzinnig en individualistisch aandeel ouderen is, dat ervoor open staat om gemeenschappelijk te wonen in een complex met verschillende leeftijden met een overeenkomstige levensgedachte. Wel kan hier extra zorg of verbouwing binnen de woning nodig zijn.

Financieel zijn er ook mogelijkheden voor het stimuleren van gedeelde woningen. Zo kan de kostendelersnorm voor de hoofdhuurder worden uitgesloten, wat kan stimuleren om iemand in huis te nemen. Een ander optie om dit te stimuleren is het toestaan van onderhuurders bij hypotheken vanuit banken. Verder noemt het onderzoek het inzetten van een tussenorganisatie die kamerverhuur bemiddelt, of het inzetten van huurinkomsten als middel om schulden te saneren.

2. Creëer meer woningen op één kavel

Met de focus op de fysieke creatie van woningen, noemt het platform enkele opties. Zo moet het helpen om de businesscase van optoppen te actualiseren. Vaak wordt deze namelijk ‘te duur’ ingeschat op basis van gedateerde uitgangspunten. Een nieuwe businesscase, als ook het leveren van extra inkomsten voor VvE’s die dit doen, moet optoppen doen stimuleren.

Ook het stimuleren van woningsplitsen kan bijdragen. Zo is een actief beleid nodig om dit te versterken. Daarbij noemt het platform het toestaan van woningen in bijgebouwen: extra woningen in schuren of garages (link), voornamelijk in landelijke gebieden. Verdere maatregelen, met minder grote verwachte effecten, zijn het aanpassen van de rekenmethoden bij sommige provincies en het toestaan of, beter nog, stimuleren van pre-mantelzorgwoningen.

3. Bevorder de doorstroming van senioren

Door de doorstroming van ouderen te bevorderen, komen meer ruime gezinswoningen vrij. ‘Geef voorrang aan senioren’, begint daarom de laatste categorie van het onderzoek. ‘Laat senioren die een schaarse huurwoning achterlaten, niet wachten op hun volgende huis’. Wat deze verhuizing daarnaast stimuleert, is het inzetten van seniorencoaches en het actief aanbieden van woningen, wat een mogelijke ‘sluimerende verhuiswens’ doet omzetten in actie. Ook huurmatiging bevordert de doorstroom van ouderen. ‘Senioren gaan niet naar een half zo groot huis voor dubbel geld. Laat senioren die een schaarse huurwoning achterlaten hun oude huur meenemen’, noemt het platform.

Denk voorbij de bestaande woonsectoren

Afsluitend benadrukt het onderzoek dat de aandacht voor de bestaande bouw niet alleen moet vergroten, maar dat de kansen per wijk, gemeente en regio ook uitlopend kunnen verschillen. ‘Zie de mogelijkheden die er liggen, en voer geen remmend, maar een stimulerend beleid. Neem een actief rol in, en denk voorbij de bestaande sectoren binnen de huizenmarkt. Veel regels hebben hun historische legitimatie van uit de ene sector, maar hebben belemmerend werkende gevolgen voor de andere.’

Woningtekort in coronajaar iets afgenomen

Toch is er ook een meevaller binnen de woningnood: met bijna 70.000 nieuwe woningen is er vorig jaar meer gebouwd dan gedacht, zo bleek gisteren in de Staat van de woningmarkt 2021 van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Daarbij groeide de bevolking door corona minder hard, vanwege oversterfte en minder immigratie. Door de pandemie en de stikstofproblematiek hing vorig jaar nog de verwachting dat er juist minder nieuwe woningen bij zouden komen.