In maart nog nam de Tweede Kamer de Wet Stikstofreductie en Natuurverbetering aan om de uitstoot van stikstof de komende jaren af te bouwen. Deze wet van Schouten bepaalt dat in 2025 zeker 40 procent, in 2030 50 procent en in 2035 74 procent van de 'stikstofgevoelige' natuur weer helemaal gezond moet zijn. Diverse adviescolleges raden nu aan om deze stikstofdoelen aan te scherpen. Samen met de maatregelen die de natuur moeten herstellen zullen deze aanscherpingen echter zorgen voor een onmogelijke situatie voor boeren.

‘Het betekent een ongekende transformatie van het landelijke gebied in Nederland’, zo meldt het PBL. ‘In stikstofgevoelige regio's zal nauwelijks ruimte zijn voor open vormen van veehouderij en akkerbouw, zelfs wanneer ze biologisch of extensief zijn of gebruikmaken van innovatieve technologie’. In het bijzonder noemt het PBL de provincies Gelderland, Brabant en Overijssel. Hier zullen zelfs duurzame vormen van landbouw te veel stikstof uitstoten om toegestaan te kunnen blijven.

Drie risico’s

Hoe strikter de lange-termijndoelen die voor de landbouw gekozen worden met het oog op stikstof en klimaat, hoe eerder niet goed doordachte maatregelen tot kostbare risico’s kunnen leiden. De policy brief wijst hierbij op drie risico’s voor de te kiezen beleidsaanpak.

Allereerst kunnen investeringen in emissiearmere vormen van landbouw in gebieden als Noord-Brabant en Gelderland op de langere termijn alsnog tot te veel restemissies leiden om strikte stikstof- én klimaatdoelen te halen. Innovatieve bedrijven zullen dan over enkele decennia alsnog moeten verdwijnen.

Ten tweede kan een ruimtelijk ongerichte stikstofaanpak leiden tot het weinig effectief herstellen van de natuur op plekken waar dit nu het meest urgent is. Het planbureau geeft daarmee aan dat het stikstofbeleid zich nog onvoldoende focust op de gebieden waar de natuur er het slechtst aan toe is, zoals de hoogveengebieden in het oosten en zuiden van het land. Zo’n generieke systematiek sluit daarbij onvoldoende aan bij de doelen uit de Europese Habitatrichtlijn. Als laatstgenoemde risico noemt het PBL dat generieke stikstofreducties niet zonder meer tot juridisch zekere vergunningverlening leiden.

Protest

Vorig week nog verscheen het rapport Naar een ontspannen Nederland, waarin stikstofexpert Jan-Willem Erisman en landschapsarchitect Berno Strootman ook al het belang van meer doelgerichte maatregelen benadrukte. Daarnaast gaan aanstaande woensdag verschillende boerenorganisaties, waaronder actiegroepen Agractie en Farmers Defence Force (FDF), weer demonstreren tegen het stikstofbeleid van het kabinet. De protesten zullen zowel op het Malieveld in Den Haag als regionaal plaatsvinden. Verdere details zijn niet bekend.