Het aantal fietsers dat omkwam steeg van 203 in 2019 naar 229 in 2020, blijkt uit onderzoek door de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Een scherpere analyse moet nog volgen, maar een negatieve trend is wel zichtbaar. Wat ook opvalt is de combinatie met vergrijzing, en het toenemende gebruik van de fiets door ouderen. Het overlijdensrisico voor fietsende 80-plussers is dan ook ongeveer vijftig keer zo hoog als het risico van fietsers jonger dan 60 jaar. Ook blijkt dat er veel meer mannen dan vrouwen verongelukken dan vrouwen. Hoe dat komt is niet bewezen. Wel is bekend dat ouderen over het algemeen langere fietstochten maken, wat de kans op ongelukken vergroot.
‘Oudere fietsers zijn al enkele jaren een zichtbare trend in de geregistreerde ongevallen’, vertelt Rico Andriesse, adviseur Mobiliteit en Ruimte bij adviesbureau Goudappel Coffeng. ‘Er zijn meer ouderen, ze zitten steeds vaker en langer op de fiets. In de vergelijking met verongelukte automobilisten is wel belangrijk te vermelden dat in deze cijfers weer een daling zichtbaar is.'
Toename elektrische fiets
De verkoop elektrische fietsen loopt op. Niet alleen onder de ouderen, maar onder een brede groep. ‘Vooral in het platteland zie je meer jongere mensen een elektrische fiets gebruiken op de langere afstand’, zegt Andriesse. ‘Met deze elektrische fiets rij je gemakkelijk verder en langer waardoor de gefietste kilometers toenemen. Ook ligt de snelheid wat hoger dan bij de traditionele fiets. Tel daarbij op dat de reactiesnelheid bij gevaar onder ouderen minder goed kan zijn’. Er is echter nog geen hard bewijs dat e-bike-gebruikers meer ongevallen hebben. Wel is duidelijk dat de ongevallen ernstiger letsel veroorzaken.
Meer data en aandacht nodig voor verbeterde fietspaden
Zowel in de stad als op het platteland is verbetering mogelijk voor de veiligheid van algemene, maar voornamelijk oudere fietsers. Voor de fysieke omgeving betekent dit het realiseren van brede goed onderhouden paden, met voldoende ruimte en zonder paaltjes of hoge stoepranden. Ook ontstaat er meer veiligheid door fietsers te scheiden van autowegen en motorvoertuigen.
‘Denk ook aan de zichtbaarheid’, voegt Andriesse toe. ‘In veel bossen kan het onduidelijk zijn waar het fietspad eindigt. Ook een veilige berm kan ongelukken voorkomen, door de overgang van de rijbaan naar het gras duidelijk in te richten. Wat daarnaast onderschat wordt, is het aantal ongelukken dat wielrenners en mountainbikers hebben. Als oplossing hiervoor zag ik laatst kleurencodes voor gevaarlijke paden, waardoor minder ervaren fietsers deze kunnen vermijden. Dit kan ook een hoop eenzijdige fietsongevallen voorkomen’
Esther van Garderen, directeur van de Fietsersbond, benoemt het belang van meer investeringsgeld: ‘De oplossingen en de plannen zijn er al heel lang, maar we moeten nu doorpakken. Er zal echt meer geld naar gemeenten moeten, zodat zij kunnen investeren in veilige fietsinfrastructuur.’
Andriesse voegt daar aan toe: ‘Bij een hele brede groep, waaronder de wegbeheerders, is weinig notitie van de hoeveelheid eenzijdige fietsongevallen, in tegenstelling tot de conflicten tussen fietsers en voertuigen. Dit eerste staat beperkt op de kaart en moet dus duidelijker in beeld komen. Het begint bij het verkrijgen van meer data over deze ongevallen, en meer aandacht vanuit de overheid. Gelukkig groeit dit, en is het ministerie van IenW bezig om meer lijnen uit te zetten voor fietsveiligheid.’
