De Taskforce Wonen en Zorg is een initiatief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), corporatiekoepel Aedes, branchevereniging ActiZ en de ministeries van Binnenlandse Zaken & Koninkrijkrelaties en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Sinds 2020 stimuleert de Taskforce gemeenten om met een woonzorgvisie aan de slag te gaan.

Woonzorg brengt twee normaliter losstaande elementen in het gemeentebeleid samen, om aan de toekomstvraag te voldoen. De efficiëntieslag is hard nodig, in het achterhoofd houdend dat er een groot tekort aan zorgpersoneel in Nederland is en de vergrijzing bij lange na nog niet op zijn piek is.

Victor Frequin, gemeenteraadslid in Amstelveen (VVD), diende samen met Jacqueline Solleveld van BBA in november vorig jaar een motie in zijn gemeente in om de woonzorgvraag inzichtelijk te maken. ‘Gemeenten moeten een plan maken over hoe om te gaan met de woonbehoeften van mensen die zorg nodig hebben. Dat kan betekenen dat ze meer thuiszorg of andere zorg willen, maar ook omgekeerd dat ze altijd in een verpleeghuis terecht kunnen komen. Met de toename van het aantal ouderen is dat niet meer zo vanzelfsprekend’, zegt hij.

Frequin ziet dat er in Nederland steeds meer gebeurt op het gebied van woonzorg: ‘Van alle kanten zie je initiatieven opborrelen. Amsterdam is bijvoorbeeld al heel goed bezig met de Intentieverklaring voor zelfstandig geclusterd wonen voor ouderen interdam 2020-2025. Daar zie je dat er op korte termijn al 200 woonzorgwoningen worden gebouwd. Het is ook echt een groeimarkt. Mensen zien dat ze erin moeten investeren.’

Amstelveen zal het voorbeeld van Amsterdam snel volgen. Hoewel de Noord-Hollandse gemeente in de woonvisie al wel een kopje zorg heeft meegenomen, volgt een echte woonzorgvisie later. ‘Officieel hebben we al een vinkje achter de naam, maar dat is nog niet voldoende.’

Kennis en leertraject Woonzorgvisie

Amstelveen gaat in 2021 niet de enige gemeente zijn die grote stappen maakt op het gebied van wonen en zorg. Platform31 helpt sinds februari dit jaar andere Nederlandse gemeenten in een kennis- en leertraject met het opstellen van een woonzorgvisie. Susan van Klaveren en Kees Telder spelen namens Platform31 een grote rol bij dit traject.

Van Klaveren: ‘Samen met de gemeenten doorlopen we de verschillende stappen om tot een woonzorgvisie te komen. Er is veel aandacht voor procesregie en samenwerking. De gemeente heeft de regie maar kan de opgave wonen en zorg niet alleen oplossen. Ze heeft daarbij onder meer corporaties nodig om voldoende en geschikte woningen te bouwen en zorgorganisaties om de nodige zorg te leveren.  Dat maakt het tot een complexe opgave.’

In de komende maanden volgen nog meer sessies. ‘In het traject lichten we steeds een onderwerp uit. We zijn gestart met hoe je een woonzorganalyse uitvoert en gaan nu dieper in op de mismatch tussen vraag en aanbod. Beleidsadviseurs krijgen de ruimte om te reflecteren op hun eigen situatie en daarover te sparren met andere deelnemers. We stellen hen vragen als: Wanneer is de woonzorgvisie geslaagd? Hoe betrek je inwoners, corporaties en zorg- en welzijnsorganisaties in het proces? Wat is er extra nodig? Zo bieden we overzicht en komen we tot verdieping.’

Telder: ‘In het traject zijn we niet bezig met het gebrek aan zorgpersoneel in Nederland, al speelt dit wel een rol. De toename van het aantal ouderen met dementie is zo groot, dan kun je niet volstaan met verpleeghuiscapaciteit alleen. We geven het belang aan om innovatieve zorgorganisaties aan tafel te krijgen. Deze partijen kunnen een andere visie of werkwijze inbrengen, en dat is gezien de omvang van de opgave, echt nodig.’

Alternatieve woonvormen en innovatie kunnen een deel van de oplossing vormen om aan de woonzorgvraag in Nederland te voldoen. Op verschillende plekken in het land zien we Knarrenhofjes terugkomen, waarin ouderen in een gemeenschap bij elkaar gaan wonen. En zo ook eenzaamheid tegengaan. Telder: ‘Zo bied je ouderen een aantrekkelijk perspectief.’

Afstemming

Ook op het gebied van regionale afstemming kunnen de gemeenten nog veel terrein winnen. Telder: ‘Niet alleen de voorzieningen moeten aansluiten op de woonzorgvraag, maar ook de verdeling van de capaciteit in de regio vraagt om een goede aansluiting en samenwerking.’

Dankzij het traject krijgen gemeenten handvatten om hun samenwerking met ketenpartners te versterken en tot een woonzorgvisie te komen. ‘Het gaat de goede kant op’, eindigt Van Klaveren. ‘Steeds meer gemeenten hebben een woonzorgvisie. Daarmee hebben zij een belangrijke stap gezet om tot goede oplossingen te komen voor de opgave wonen en zorg die er is.’