Stichting openbaar Primair Onderwijs Utrecht (SPO Utrecht) blijkt zo met 39 basisscholen in de stad een schoolbestuur met ambitieuze duurzaamheidsplannen. Eind 2018 stapten zij naar de gemeente, en namen ze initiatief tot een onderzoek naar de uitdagingen en noodzakelijke maatregelen voor aardgasvrije scholen. Onder andere huisvestingadviseur ICS nam deel aan dit onderzoek, waarvan begin 2020 de conclusies werden gepresenteerd. Hierop maakte de gemeente een plan van aanpak.
‘Het onderzoek Alle Basisscholen In Utrecht Aardgasvrij betrof een steekproef bij twintig scholen in Utrecht’, zo meldt Maarten Groenen van ICSadviseurs aan kennisplatform IVVD, die vanaf de start betrokken was bij het onderzoek. ‘Met verschillende bouwperiodes, verschillende oppervlakten en een diversiteit aan gebouwtypen ontstond een representatief beeld van alle scholen in Utrecht’. Hierna keek ICS naar de beoogde warmtevraag en isolatiemaatregelen per gebouw, waarna opties als warmtepompen of aansluitingen op een warmtenet uitkomst boden. ‘De mogelijkheden zijn grotendeels afhankelijk van het gebouw zelf, maar ook van de wijk waarin de school staat en zelfs van de grond onder de school.’
Deze blauwdruk maakte het vervolgens mogelijk meerdere scenario’s te schetsen waarmee alle 120 basisscholen in Utrecht van het gas af kunnen gaan. De gemeente Utrecht heeft grote duurzaamheidsplannen en moet nu het beste scenario kiezen voor hun schoolgebouwen. ‘Ze willen zo snel mogelijk verduurzamen binnen de mogelijkheden die er nu zijn. Dan is de vraag hoe je dat op de meest slimme manier kunt doen’, vertelt Groenen.
Als de gemeente voor een periode van bijvoorbeeld tien jaar kiest, staan ze voor dure maatregelen. Als dit verandert naar twintig of dertig jaar, ontstaat er ruimte voor nieuwe oplossingen. Daarbij blijkt uit het onderzoek dat de gemeente hard nodig is bij het dekken van de kosten, die vorig jaar werden geschat op een totaal van 34 miljoen euro. ‘Scholen kunnen vanuit de bekostiging 20 tot 30 procent van de investering voor hun rekening nemen. Het overige deel zou van de gemeente moeten komen.’
Transitievisie en huisvestingsplan gemeenten
In het onderzoek komen twee zaken samen. Alle gemeenten in Nederland moeten dit jaar een transitievisie warmte maken waarin ze aangeven wat het alternatief wordt voor aardgas in elke wijk. Daarnaast moet elke gemeente vanaf volgend jaar een huisvestingsplan hebben voor de scholen. ‘Andere gemeenten die hiermee aan de slag gaan kunnen qua aanpak, methoden en werkwijze leren van ons onderzoek’, benoemt Groenen. ‘Om die reden betaalde RVO mee aan dit onderzoek’, vertelt Rob van der Westen, beleidsadviseur Huisvesting bij SPO Utrecht, aan IVVD.
Eind 2019 riep de gemeente Utrecht de klimaatnoodtoestand uit en volgde daarmee steden als Amsterdam, Haarlem, Londen, Parijs en Sydney. Uiteindelijk wil de gemeente dat in 2040 het eigen vastgoed energieneutraal is. Groenen voegt daaraan toe dat de gemeente nu dan ook werkt aan soortgelijke inzichten voor het aardgasvrij maken van het voortgezet onderwijs en het speciaal onderwijs.
