De Omgevingswet stelt overheden straks in staat om grote maatschappelijke opgaven zoals energietransitie en woningbouwopgave beter aan te pakken. Dat zit verankerd in het juridische kader van de wet, dat meer ruimte biedt, en in de vertaling daarvan in de meer integrale instrumenten (visie, plan en programma).
Route 2022 gaat over de periode voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Deze nieuwe roadmap geeft inzicht in wanneer de mijlpalen, die nodig zijn om met de Omgevingswet te kunnen werken, uiterlijk bereikt moeten zijn.
‘Kosten niet lager als we uitstellen’
Route 2022 is gepresenteerd aan de Eerste Kamer omdat veel partijen hun zorgen uiten over de haalbaarheid van de invoeringsdatum van 1 januari 2022. Daarbij zijn twee grote obstakels, leggen Jeroen Niemans en Sarah Ros uit: het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en de kosten van de Omgevingswet. Niemans is adviseur bij Hiemstra en De Vries, Ros is implementatie-coach Omgevingswet bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) bestaat uit lokale systemen van overheden en de onderdelen van de landelijke voorziening (DSO-LV), zoals het Omgevingsloket. Elke gemeente of provincie is straks in staat om een aanvraag of melding van een burger of bedrijf vanuit de landelijke voorziening van het DSO te ontvangen en af te handelen. Ros: 'Er leven zorgen in de Eerste Kamer over de uitvoerbaarheid van de wet en de adequate werking van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Daarom wordt er op dit moment door alle overheden geoefend en getest om te bepalen of het DSO inderdaad gaat werken. Daar waar blijkt dat dit niet lukt, moeten er dus tijdelijke, flexibele oplossingen komen. Die worden overigens, indien nodig, gezamenlijk uitgewerkt.'
De kritiek op de kosten gaat over invoeringskosten en de structurele financiële effecten die hoger uitvallen dan verwacht. Binnenkort komt daar meer helderheid over en wordt er een integraal financieel beeld opgeleverd. Adviseur Niemans is echter van mening dat het uitstellen of afblazen van de Omgevingswet geen oplossing is voor de oplopende kosten. ‘De kosten zullen alleen nog maar meer oplopen, als we de Omgevingswet nog langer wordt uitgesteld.’
Snellere besluitvorming voorkomt desinvesteringen
In de komende twee maanden beslist de Eerste Kamer de invoeringsdatum van de wet. De Tweede Kamer stemde in december al in met de invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2022.
‘De Eerste Kamer neemt de tijd voor de behandeling van de Omgevingswet en dat is maar goed ook. Tegelijkertijd is het van belang voor gemeenten om dit voorjaar duidelijkheid te krijgen over de datum van inwerkingtredingsdatum’, zegt Ros. ‘Lopende trajecten in de gebiedsontwikkeling en trajecten voor de implementatie van de wet mogen geen hinder ondervinden door het uitstel van de Omgevingswet.’ Volgens Ros leidt duidelijkheid over de datum van de inwerkingtreding van de Omgevingswet tot het tijdig kunnen treffen van de benodigde voorbereidingen, zoals de opleiding van medewerkers. ‘Tijdige duidelijkheid voorkomt desinvesteringen.’
Onderzoek naar alternatieve routes
Opvallend is dat in de brief van de minister voor het eerst over tijdelijke alternatieve maatregelen wordt gesproken. Tot voor kort werd er nog geroepen dat er geen plan B is. ‘Voor het eerst lees ik concreet over tijdelijke alternatieve maatregelen, gekoppeld aan vijf minimale eisen voor de Omgevingswet’, stelt Niemans. Hij is blij dat er eindelijk wordt nagedacht over een plan B, maar hoopt niet dat dit de aandacht wegneemt voor het einddoel. ‘Want dan blijven we met een houtje-touwtje oplossing zitten.’
