De stad Helsinki heeft een ambitieuze datastrategie opgesteld en gemachtigd door het toegewijde management worden de muren tussen de onderdelen van de gemeentelijke organisatie afgebroken, een gemeenschappelijk datameer gebouwd en pilots gestart met op data gebaseerde diensten en tools. Met behulp van data moet een grote beleidswijziging plaatsvinden, die het de gemeente mogelijk maakt de behoefte aan dienstverlening te voorspellen.
Actuele data van de stad en haar inwoners maken het mogelijk diensten proactief en tijdig aan de inwoners aan te bieden. En beter gebruik van data maakt het ook mogelijk om te sturen op basis van actuele informatie en om middelen economischer en doeltreffender in te zetten, daar waar de behoefte het grootst is.
Proactieve en gerichte diensten leiden tot een soepeler verloop van het dagelijks leven. Nu al stuurt de gemeente bijvoorbeeld ouders per sms een voorstel voor een plaats voor voorschoolse educatie van hun kind, zonder dat daarvoor eerst een formulier moet worden ingevuld. Het doel is dat in de toekomst bijvoorbeeld de bibliotheek aan een inwoner geschikte cursussen kan voorstellen op basis van de door hem of haar geleende boeken.
In de gezondheidszorg kan de wijziging een preventief en dienstverlenend beleidsmodel versterken. Door herkenning van de zorgbehoeften kunnen inwoners van Helsinki proactief bij de dokter worden uitgenodigd. Zo kan beter voor het welzijn van de inwoners worden gezorgd en kan cumulatie van problemen en een eventuele dure specialistische behandeling worden vermeden. Proactieve dienstverlening zou ook voor de nationale economie van grote betekenis zijn.
Spelregels voor ethische gebruik van data
Het toenemend gebruik van data, bijvoorbeeld bij het toewijzen van diensten, vereist dat activiteiten worden gestuurd op basis van gedetailleerde informatie over de inwoners. Wordt Helsinki een macht als Facebook en Google, die alles weet over haar inwoners? ‘Integendeel. Ons doel is onze inwoners meer macht te geven’, vat de burgemeester van Helsinki, Jan Vapaavuori,het samen.
Onderdeel van Helsinki’s plan voor ‘s werelds meest bruikbare stadsdata is dat de inwoners kunnen volgen welke gegevens over hen zijn verzameld. Als ze dat willen, kunnen inwoners ook verhinderen dat hun gegevens worden gebruikt. Een inwoner kan over hem of haar verzamelde gegevens eenvoudig bekijken bij een dienst genaamd Helsinki-profiel. De bedoeling is deze dienst in 2021 te openen.
‘Helsinki’s open data zullen de gemeente enorm veel profijt opleveren. Tegelijkertijd willen we spelregels opstellen voor de interoperabiliteit en het ethisch gebruik van data tussen individuen, gemeente en bedrijven’, vervolgt burgemeester Vapaavuori.
Met enkel een strategiedocument wordt de Finse hoofdstad nog geen vooruitstrevende digitale stad. De enorme wijziging in het beleidsmodel moet ook worden gestuurd. Voor het besturen op basis van informatie en de praktische invoering van de datastrategie heeft Helsinki meerdere topexperts aangetrokken.
Onder leiding van Mikko Rusama, hoofd digitalisering, is de gemeente al gestart met diverse projecten met betrekking tot technologieën, ontwikkeling van cultuur en knowhow van het personeel.
‘Het doel van Helsinki’s digitaliseringsprogramma is het kunnen voorspellen van de behoefte aan diensten, met de mens als uitgangspunt. De nu opgestelde datastrategie is ook wereldwijd een belangrijk begin voor het bereiken van dit doel. Met behulp van data kunnen we de diverse behoeften van mensen en bedrijven aan informatie en diensten voorspellen’, vertelt Rusama.
De laag-hiërarchische Finse samenleving, het beginsel van openheid van publieke besluitvorming en de cultuur van vertrouwen in de samenleving vormen een goede drijfveer voor het vastleggen van spelregels. Uitgangspunt is ervoor te zorgen dat mensen en bedrijven de gemeente Helsinki als eigenaar en verwerker van data vertrouwen.
Digital twin vergemakkelijkt simulatie op stadsschaal
Naast het aanbieden van gerichte en proactieve diensten heeft Helsinki’s datastrategie ook als het doel om gemeenteactiviteiten met realtime-informatie te sturen. Door een actueel situatiebeeld kan de stad beter worden bestuurd. De coronapandemie heeft dit concreet naar voren gebracht en Helsinki heeft zowel een eigen realtime-situatiebeeld als voorspellingsmodellen ontwikkeld. Of het nu om de verspreiding van corona of het vullen van ziekenhuisbedden gaat, het stadsbestuur heeft hiervan altijd actuele formatie op haar digitale werkblad.
Met moderne modellerings- en analysemethoden kan op data gebaseerd besturen echter nog meer omvatten. Helsinki heeft al tientallen jaren gewerkt aan de ontwikkeling van een digitaal stadsmodel, oftewel Helsinki’s digitale tweelingstad. De digitale tweelingstad maakt het mogelijk de activiteiten van de gemeente te volgen en alternatieve besluiten op volledige stadsschaal te simuleren.
‘Een stad zo groot als Helsinki is nergens met een dergelijke precisie gemodelleerd. Visuele 3D-modelleringen worden al meer algemeen, maar aan Helsinki’s digitale tweelingstad kunnen ook andere data worden gekoppeld en gewenste verschijnselen kunnen er op volledige stadsschaal mee worden gesimuleerd’, zegt Jarmo Suomisto, projectleider 3D-modellenbouw van Helsinki. ‘Met behulp van de tweelingstad kunnen we voor de besluitnemers simuleren wat de invloed van diverse plannen is op bijvoorbeeld parkeren, verkeerslichten, openbaar vervoer, lawaai in een woongebied of blootstelling aan wind in een park. Met behulp van de digitale tweelingstad heeft men ook kunnen berekenen hoeveel energie Helsinki zou kunnen produceren als alle mogelijke oppervlakken zouden worden bedekt met zonnepanelen.’
Goed voor de stad
‘De stad zit echt op een dataschatkist’, gelooft Kimmo Karhu, hoofd ‘Besturen op basis van informatie’ van de gemeente Helsinki, en medeauteur van Helsinki’s datastrategie.
Door data te benutten kunnen steden hun invloed vergroten. Helsinki’s activiteiten zijn van belang voor het leven van haar 650.000 inwoners en het functioneren van duizenden bedrijven. De kracht van steden als gebruikers van data is gelegen in de enorme hoeveelheden reeds verzamelde informatie en in het feit dat steden worden vertrouwd als gebruikers van data. Voor het behouden van dit vertrouwen is techniek alleen niet genoeg; van cruciaal belang is ethisch duurzaam en transparant gebruik van de data. Activiteiten van steden zijn van grote betekenis bij bijvoorbeeld de bevordering van koolstofneutraliteit en het dichten van het duurzaamheidstekort van de publieke sector.
Karhu: ‘De digitale markt kent geen grenzen en ethische problemen bij het benutten van data zijn een wereldwijd fenomeen. Samenwerking tussen steden is belangrijk en met behulp daarvan wordt de invloed van de activiteiten nog groter. Helsinki wil haar data openen en haar praktijken zo open mogelijk delen.’
