Volgens Willem Korthals Altes, hoogleraar Grondbeleid, komt het herstel van de grondmarkt grotendeels voor rekening van de aantrekkende woningmarkt. ‘Veel gemeenten hadden plannen in de ijskast staan doordat ontwikkelaars de vereiste voorverkoop voor financiering niet voor elkaar kregen, en ook vrije kavels moeilijk werden verkocht omdat de woningmarkt op slot zat. Dat lijken we nu allemaal achter ons te laten. Inmiddels is er ook weer een beweging de stad uit, wat een duidelijk signaal is van marktherstel.'
Dat de snelle toename van de verkoop in 2015 mede een effect zou zijn van de VBP-plicht waardoor gemeenten over het boekjaar 2016 winstbelasting moeten betalen, gelooft Korthals Altes niet. ‘Verkoop van grond is wat anders dan winst maken. Als het bovendien zo makkelijk zou zijn geweest om grond te verkopen, dan hadden die gemeenten dat veel eerder gedaan. Bovendien moet je bij overhaaste verkoop genoegen nemen met een lagere opbrengst, wat zo’n belastingvoordeel teniet kan doen.’
Positief saldo: 525 miljoen euro
Al met al hebben gemeenten een positief saldo gerealiseerd van 525 miljoen euro. De TU Delft wijst er in een persbericht op dat dit de cijfers na het vierde kwartaal zijn, en nog niet de jaarcijfers. ‘Die worden pas na controle door de accountant en behandeling in de gemeenteraad naar het CBS verzonden, en dienen voor medio juli 2016 te worden aangeleverd. In voorgaande jaren hebben gemeenten voor de vaststelling van de jaarcijfers nog extra verlies genomen, omdat de situatie er slechter uitzag dan gedacht. In 2015 zou dat weer kunnen gebeuren, omdat de boekhoudregels vanaf 2016 zijn aangescherpt en de effecten hiervan waarschijnlijk reeds zichtbaar zullen worden in de jaarrekening over 2015.’
Herwaardering anticipeergronden
Volgens Korthals Altes maakt het voor het herwaarderen wel uit of het om gronden in een grondexploitatie gaat of anticipeergronden. ‘Die anticipeergronden zullen opnieuw moeten worden gewaardeerd om aan de nieuwe fiscale regels te voldoen. Vooral grote steden als Amsterdam en Rotterdam hebben die posten niet. Zij hebben hun meeste grond in grondexploitaties zitten.’
