Volgens LetsOpp, dat vorige week al de plannen van de Jongeren Denktank Coronacrisis faciliteerde, is die oplossing er. Naar eigen zeggen brengt de Opp-app ‘meer nuance en denkkracht’ in de buurt. En bereikt het de zwijgende meerderheid. 

Saskia Reudink van LetsOpp: ‘We zagen een terugkerende problematiek met participatie. Gemeenten grijpen terug op de standaard enquêtes, maar die vorm van participatie is heel eenzijdig. Deelnemers hebben niet echt het idee invloed uit te oefenen op het proces en moeten vaak ook nog eens maandenlang wachten op het resultaat.’

Met de Opp-app blijven de participanten gedurende het gehele proces betrokken. ‘Mensen dragen hun ideeën voor via de app. Daarna gaan ze samen op zoek naar consensus en over tot stemming. Dat creëert draagvlak en werkt ook nog eens simpel. Je zit op de bank en krijgt een pushbericht om een idee voor te dragen, over een idee te stemmen of over het eindresultaat te horen.’

Bereikt dit wel echt de zwijgende meerderheid? De bewoner met een zware baan en groot gezin, die eigenlijk geen zin en tijd heeft om zich met participatietrajecnten te bemoeien? ‘Als het hen wat oplevert, dan echt wel. Als de gemeente wil weten wat er met een stuk braakliggend terrein moet gebeuren, kan het ook deze mensen iets opleveren. Maar dan moeten zij wel vertrouwen hebben dat er iets met hun inspraak gebeurt.’

Juist aan dat vertrouwen schort het. ‘Mensen hebben een vertrouwensissue door ervaringen uit het verleden, waarin bewoners zijn opgegaan in de meutes. Ze hebben het idee dat er geen ruimte is voor invloed. Dat is ook meteen een wijze les voor gemeenten: als daar geen ruimte voor is, dan moet je dat ook niet pretenderen.’

Het kan zomaar zijn dat een gemeente de Opp-app gebruikt om te peilen hoe de bewoners tegenover een nieuw kunstwerk in de buurt staan, maar dat deze in de app vervolgens wordt afgeschoten. ‘Dat is slikken voor de ontwerper’, zegt Reudink. ‘Maar als je het antwoord niet wil horen, moet je de vraag ook niet stellen. Als het besluit al is genomen, is er ook geen participatie meer.’

Algemeen belang

Participatiespecialist Michiel Stapper (Tilburg University) ziet de voordelen van een app als LetsOpp wel in, maar is ook sceptisch. ‘Het is mooi dat je dit in je eigen tijd kunt doen’, spreekt hij. ‘Maar ik vraag me af of gebrekkige bewonersparticipatie een technisch probleem is. Als de LetsOpp nog steeds wordt verspreid per post of per mail, moeten mensen nog steeds de app downloaden en door de ambtelijke taal heen. En het uitzetten van de app kost ook veel tijd.’

‘Ik denk niet dat het een vertrouwensissue is waardoor mensen niet meedoen, maar wel een sociaal probleem. Overheden moeten langs deuren gaan om mensen te wijzen op het belang van participatie en duidelijk maken wat er mogelijk is. Burgers hebben invloed op de openbare ruimte en het stedelijk ontwerp, maar niet over het aantal te bouwen woningen. Die kaders moeten duidelijker worden en ambtenaren moeten ervoor zorgen dat het gaat leven.’

Verantwoordelijkheden ziet Stapper ook voor politici: ‘Ze kunnen in de app misschien inbouwen dat ook de mening van volksvertegenwoordigers wordt verkondigd. Zij houden meer rekening met het algemeen belang. Gebruikers van de app kunnen dat in hun overwegingen meenemen.’