Het is van groot belang dat de productie en het gebruik van waterstof verder op gang komt, zo oordeelt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Wind- en zonne-energie zullen niet aan de vraag naar duurzame energie kunnen voldoen. Waterstof is bovendien geschikt als grondstof voor materialen en producten die nu nog worden gemaakt uit aardolie, aardgas en kolen, en het transport ervan is efficiënter dan van elektriciteit.

Met zijn diverse toepassingen speelt waterstof een essentiële rol in een duurzame toekomst. Maar de productie en het gebruik van klimaatneutrale waterstof zijn nog onvoldoende. De infrastructuur voor het transport, de distributie en de opslag zijn nog niet gereed. Ook kost klimaatneutrale waterstof meer dan waterstof geproduceerd uit aardgas (zie kader).

Soorten waterstof
Waterstof is zowel een energiedrager als grondstof voor de industrie. Het is een brandbaar gas dat zonder CO2-uitstoot omgezet kan worden in elektriciteit. Deze stroom kan weer omgezet worden in warmte. Waterstof kan je uit verschillende stoffen maken. Uit fossiele brandstoffen zoals aardgas, de grijze of blauwe variant, of uit zonne- en windenergie, de groene waterstof.
Volgens de Rli wordt klimaatneutrale waterstof op langere termijn op grote schaal gemaakt uit groene stroom. In de overgangsfase zal ook waterstof uit aardgas nodig zijn, waarna de CO2 die daarbij vrijkomt ondergronds wordt opgeslagen. De Rli adviseert bij de ontwikkeling van een waterstofmarkt geen vormen van waterstofproductie uit te sluiten.

Vraagstimulering

Volgens de raad moet de vraag naar klimaatneutrale waterstof prioriteit krijgen. Het extra beprijzen van de CO2-uitstoot in ons land is daarbij de beste optie, maar omdat dit vanwege de internationale concurrentiepositie mogelijk niet kan, zijn eerst andere instrumenten nodig, waaronder fiscale stimulering.

De Rli deelt de mogelijkheden tot vraagstimulering in naar sector. Het gebruik van waterstof kan in de mobiliteitssector onder meer worden gestimuleerd door zero-emissionvoertuigen fiscaal te stimuleren. Voor de lucht- en scheepvaart kan gedacht worden aan het invoeren van een bijmengverplichting van CO2-vrije kerosine.

Internationale waterstofmarkt

De raad adviseert het kabinet om in nauwe samenwerking met Europa en de buurlanden de economische condities voor een klimaatneutrale waterstofmarkt snel te verbeteren. Een vooraanstaande positie in de internationale waterstofmarkt kan op termijn bovendien economisch voordeel opleveren.

‘Vooral de samenwerking met Duitsland en België of in ieder geval in Pentalateraal (Benelux, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland, red.) verband zou verder moeten worden geïntensiveerd om te komen tot een gecoördineerde uitrol van de waterstofmarkt en een grote mate van voorzieningszekerheid’, zo lezen we in het rapport.

Kosten en opbrengst

Een actieve rol van de overheid draagt ook bij aan het verdienpotentieel van waterstof. De overheid kan technologie die bijdraagt aan dat toekomstig verdienpotentieel financieel ondersteunen. Het gaat bijvoorbeeld om de productie van brandstoffen op basis van waterstoffen, opslagtechnologie of technieken voor de afvang en, voor sommige vormen van waterstof (zie kader), de opslag van CO2.

De rol van waterstof zal groter worden als de kosten dalen en de beschikbaarheid toeneemt, aldus het Rli. Maar vooralsnog is waterstof relatief duur is ten opzichte van andere methodes. In een analyse stelde ABN AMRO vorige week dat de prijs van waterstof nog flink moet dalen om concurrerend te zijn. Toch zou groene waterstof als alternatief voor fossiele brandstoffen op termijn veel potentie hebben, mede omdat de kosten dalen en de efficiency stijgt. ‘Alle ontwikkelingen wijzen erop dat prijsequivalentie tussen fossiele brandstoffen en groene waterstof in het komende decennium steeds dichterbij komt’, aldus Shanawaz Bhimji van het Economisch Bureau van ABN AMRO.

Volgens Rli is het onvermijdelijk dat de overgang naar het gebruik van waterstof meer kosten met zich meebrengt. De raad adviseert hier geen ‘te rooskleurige voorstelling van te maken’ en transparant te communiceren over de kosten van de overstap naar waterstof voor huizen. In het beleid moet meer aandacht worden besteed aan de betaalbaarheid van waterstof. Een mogelijkheid is burgers of bedrijven die na transitie meer betalen voor hun energie, hierin te compenseren.

Volgens de Rli zijn er verschillende goede uitgangspositie om waterstof uit te rollen. Er ligt een netwerk voor gastransport en –distributie dat hiervoor (technisch) bruikbaar is. Ook de Nederlandse industrie heeft een goede uitgangspositie voor een overstap op klimaatneutrale waterstof.

Het advies Waterstof, de ontbrekende schakel vindt u hier. Meer lezen over waterstof? Neem een kijkje in het dossier energietransitie.