Door Lotte Nozeman

Digitalisering en technologisering komen in het hele verkiezingsprogramma van de VVD terug, als onderdeel van alle programmapunten. Daarbij zet de partij in op de kansen die het biedt. De VVD wil bijvoorbeeld dat het onderwijs, de zorg en de rechtspraak veel beter gebruikmaken van digitalisering. Zo wil ze de zorg waar mogelijk digitaal aanbieden. 

Bij het CDA komen technologisering en digitalisering aan bod als onderdeel van programmapunten en als apart programmapunt. We zijn meer dan ooit met elkaar verbonden, maar het is wel belangrijk dat iedereen digitaal mee kan doen, zegt het CDA. Daarom zet de partij in op digitaal burgerschap, waarin mensen ook worden gewezen op privacy en digitale grondrechten.

Net als de VVD ziet ook het CDA kansen in de zorg. Digitalisering kan de zorg voor patiënten verbeteren, zorgverleners ondersteunen en kosten besparen. Maar ook binnen domeinen als educatie en rechtspraak spelen digitalisering en technologisering een belangrijke rol in het verkiezingsprogramma.

In het programmaonderdeel ‘Een sterke digitale samenleving’ beschrijft de PvdA het internet als oorzaak voor het verkleinen van barrières binnen de zorg, onderwijs en cultuur. De partij vindt het van groot belang dat iedereen digitaal mee kan doen. Iedereen heeft recht op toegang tot internet, omdat dit in toenemende mate een voorwaarde is om bijvoorbeeld educatie te volgen of een baan te vinden. 

Bij D66 is het onderwerp vooral gebundeld in enkele programmapunten. De partij wil dat iedereen de juiste vaardigheden heeft om mee te doen in de digitale samenleving. Dit wil ze realiseren door te investeren in educatie voor alle generaties. 

In tegenstelling tot andere partijen zet GroenLinks niet in op educatie voor scholieren en 'digibeten', maar voor de mkb-branche. ‘Het mkb is de banenkampioen van Nederland’, aldus GroenLinks, en hulp bij digitalisering biedt veel kansen. Bovendien ziet de partij digitalisering en technologie gecombineerd met infrastructuur als middel voor een circulaire economie

De ChristenUnie integreert digitalisering en technologisering in het hele verkiezingsprogramma. De partij ziet onder meer graag een digitaal vaardige en innovatieve politie. ‘Investeren in digitale expertise van speciale teams tegen cybercriminaliteit, maar ook in verbreding van de kennis binnen de politie als geheel, omdat bijna alle criminaliteit een digitale component heeft.’

In het verkiezingsprogramma van de PVV staan digitalisering en technologie niet centraal. Verre van zelfs. In twee onderdelen komen digitalisering en technologisering naar voren. De PVV wil binnen het zorgdomein de administratie automatiseren, standaardiseren of afschaffen. De partij wil er zo voor zorgen dat zorgmedewerkers weer meer tijd krijgen voor het zorgen voor mensen en minder met ‘randzaken’ bezig zijn. Het andere onderdeel is digitale veiligheid, waarover later meer.

Ook de Partij voor de Dieren ziet voordelen van automatisering. Automatisering levert volgens de partij veel tijd op en digitalisering zorgt voor een kleinere wereld, waarin we nauw met elkaar in contact staan en informatie altijd binnen handbereik is. 

Veiligheid

Centraal binnen de digitale wereld staan veiligheid, eerlijkheid en transparantie. Onderwerpen als privacy en de invloed van grote techbedrijven spelen in veel partijprogramma’s. Zo wil de PvdA het verdienmodel van 'big tech' aanpakken om onze samenleving minder afhankelijk te maken en onze privacy te herwinnen. 

Grote media- en techbedrijven krijgen steeds meer macht en verdienen aan onze data, zegt ook GroenLinks. Omdat online kennisuitwisseling en debat ook een groot goed zijn, wil de partij een strenger Europees toezichtkader. Bovendien ziet ze ook toekomst in een digitaks waardoor grote bedrijven ook eerlijk belasting betalen over hun omzet.

Nepnieuws onderdrukt democratie en autonomie, stelt de Partij voor de Dieren. De partij vindt dat internetgiganten verantwoordelijk zijn voor verspreiden van nepnieuws en hierin hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

Volgens D66 staat onze vrijheid onder druk doordat we te weinig doen om data te beschermen. De partij zet in op weerbaarheid en autonomie van onze digitale netwerken en wil de macht van techgiganten beperken om zo digitale veiligheid te waarborgen.

Ook het CDA richt zich op internetgiganten, die volgens de partij te veel macht hebben. De persvrijheid staat bovendien onder druk en er is bezorgdheid over de cybersecurity van ons land. 

Digitaks

De VVD wil het Nederlandse mkb beschermen tegen big tech door het invoeren van (digitale) heffingen. De lasten op werken kunnen verlaagd worden door “bedrijven ook te laten bijdragen aan het sociale stelsel als zij robots of andere systemen in plaats van werknemers ‘in dienst hebben’ of als kapitaal en data de bron van hun verdiensten zijn.” De partij ziet digitalisering ook als een bedreiging voor de veiligheid van burgers en bedrijven waar we tegen beschermd moeten worden. Ook in de digitale wereld moeten grondrechten geborgd zijn en moet de overheid de dienstverlening op orde hebben.

De ChristenUnie besteedt aandacht aan privacy van data en de niet-Europese techbedrijven die aan data verdienen. De partij benadrukt dat er meer aandacht nodig is voor wetgeving voor het digitale systeem, de bescherming van grondrechten en is voorstander van de digitaks. Vernieuwende programmapunten zijn een keurmerk voor veilige algoritmes die privacy respecteren en niet oneindig data verzamelen en combineren, en het digitaliseren van erfgoed.

De SP legt in tegenstelling tot andere politieke partijen vrijwel geen nadruk op digitalisering, technologie of data in toekomstige steden in het verkiezingsprogramma. In het tweede programmapunt ‘Een eerlijke economie’ benoemt de partij twee speerpunten binnen dit thema. Zo vindt de SP dat we de data van mensen beter moeten beschermen, omdat persoonlijke data een verdienmodel van techbedrijven zijn geworden. Privacy en veiligheid van deze gegevens waarborgen is een belangrijk streven. Verder ziet de partij ook potentie in de digitaks zodat ook grote bedrijven hun bijdrage leveren en eerlijk belasting afdragen.

Ook de PVV wil meer aandacht voor digitale veiligheid. Internetcriminelen hebben vrij spel en vormen een steeds grotere bedreiging, stelt de PVV, zowel voor burgers als de nationale veiligheid. De partij wil dat digitale criminaliteit meer prioriteit krijgt binnen de politie en extra geld vrij maken om Nederland te wapenen tegen de schade die digitale technieken aan kunnen brengen.

Rol overheden

Waar andere partijen de nadruk leggen op privacyschending door (buitenlandse) bedrijven wijst Partij voor de Dieren ook naar overheden. De partij vindt dat overheden te makkelijk de grondrechten van burgers schenden; controles onder het mom van veiligheidsmaatregelen vinden te vaak plaats. De partij streeft naar strengere regels op dit gebied. Andere programmapunten zijn bijvoorbeeld het stimuleren van open-source projecten, het doorvoeren van digitaks en inzetten op slim vervoer in de stad.

In dit artikel komen de conceptverkiezingsprogramma’s van de negen grootste politieke partijen op basis van het huidig aantal zetels aan bod. Dit zijn de VVD, CDA, SP, PvdA, PVV, GroenLinks, D66, Partij voor de Dieren en ChristenUnie. Dit is een artikel uit een reeks over de verkiezingen van 2021, gebundeld in dit dossier.

Meer weten over de partijplannen op het gebied van digitalisering? Voor het boek Zo bestuur je een slimme stad nam Lotte Nozeman de plannen van een nog groter aantal partijen door. Het boek wordt op 5 februari 2021 gelanceerd en onderzoekt hoe politiek en openbaar bestuur veranderen door technologie.