De herberekening volgt nadat de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) in september vorig jaar een nieuwe grenswaarde voor PFAS in voedsel formuleerde. Volgens EFSA heeft PFAS ook bij lagere concentraties effect op de gezondheid. De waarde die iemand op weekbasis binnen mag krijgen (Tolerable Weekly Intake), is vastgesteld op 4,4 nanogram/kilogram lichaamsgewicht voor de 'PFAS'sen' PFOS, PFOA, PFNA en PFHxS tezamen.

Deze door EFSA geformuleerde 'gezondheidskundige grenswaarde' is lager dan de waarde die nu door het RIVM wordt gebruikt. Het Rijksinstituut gebruikt tot op heden voor alleen PFOA al een waarde van 87,5 nanogram/kilogram lichaamsgewicht per week. *

Aangepaste risicogrenzen

Het RIVM meldt in een toelichtende brief dat er ‘grote onzekerheden’ zitten in de afleiding van de gezondheidskundige grenswaarde van EFSA, maar acht het niet mogelijk op korte termijn een ‘alternatieve, minder onzekere’ grenswaarde af te leiden. De grenswaarde wordt daarom als ‘voorlopige stand van zaken’ overgenomen.

Als gevolg van die nieuwe grenswaarde wordt opnieuw gekeken welke hoeveelheid PFAS in het milieu een risico vormt voor de gezondheid (zogenaamde risicogrenzen). De risicogrenzen en de gezondheidskundige grenswaarde zijn wetenschappelijke waarden, zegt RIVM-onderzoeker Julia Verhoeven. ‘Maar ze kunnen wel gebruikt worden door bijvoorbeeld beleidsmakers om beleidsmatige of wettelijke normen vast te stellen.’

Aangepaste risicogrenzen hebben mogelijk aangescherpte normen voor PFAS in het milieu als gevolg. Van Veldhoven meldt in haar brief, op basis van informatie van het RIVM, dat dit kan gelden voor normen in oppervlaktewater, drinkwater en bodem-, bagger- en grondwater.

De VNG verwacht dat hierdoor de PFAS-opgave groter wordt voor gemeenten, die verantwoordelijkheid hebben voor verontreinigde grond en het afgeven van milieuvergunningen. De vereniging benadrukt samen met het ministerie en gemeenten te willen kijken naar het voorkomen van PFAS-uitstoot. In sommige landen mag PFAS niet meer verwerkt worden. Nederland kijkt samen met andere landen naar de mogelijkheid tot een Europees verbod.

Over PFAS

De afkorting PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. De stoffen bevinden zich bijvoorbeeld in antiaanbaklagen, blusschuim en brandwerende materialen en zijn amper afbreekbaar. Een paar jaar geleden ontstond er onrust over PFAS, nadat bleek dat resten ervan in drink- en grondwater terecht zijn gekomen. Nieuwe regelgeving zorgde er in 2019 voor dat diverse grond- en bagger- en bouwprojecten stil kwamen te liggen. Grond moest getest worden op PFAS en grond boven de norm mocht niet overal naartoe verplaatst worden. 

Eerst werd de norm gesteld op 0,1 micogram PFAS per kilo grond, later werd deze verruimd naar 0,8 en 1,4 microgram. In de infrasector zorgden die normverruimingen voor enig inhaaleffect, zei ING in haar vooruitblik voor de infrasector voor 2021. Desondanks blijft PFAS de infra ook in 2021 parten spelen. Het is, naast de stikstof- en coronacrisis, een van de redenen waarom ING dit jaar een klein volumekrimp in de infrasector verwacht.

* Het RIVM heeft momenteel niet één grenswaardeberekening voor de vier stoffen die EFSA combineert. De EFSA-TWI is daarom niet een-op-een toe te passen, zo lezen we in de brief.