Buitenruimte
Emmen, Apeldoorn en Almere bekleden de top 3 op het gebied van een ‘gezonde buitenruimte’. Hierbij werd onder meer gekeken naar de beschikbaarheid van groen en de aanwezigheid van rustige, luwe plekken. Emmen heeft met 2.600 hectare openbaar groen en 1.500 speelvoorzieningen relatief veel groen. Haarlem, Amsterdam en Zaanstad scoren in deze categorie het slechts.
Milieu
Emmen scoort ook het beste op het gebied van een ‘gezond milieu’. In deze categorie werd onder meer gekeken naar de luchtkwaliteit en geluidsoverlast. Leeuwarden en Groningen staan op plek 2 en 3. Hoewel Arcadis concludeert dat de geografische ligging over het algemeen geen invloed uitoefent op de vraag of een stad gezond is of niet, is dat in deze categorie wel het geval. De bebouwde kom van Emmen ligt op relatief grote afstand van de snelweg. Daarnaast zijn de temperaturen hier over het algemeen lager dan bijvoorbeeld in de Randstad. Utrecht, Haarlem en Amsterdam bungelen onderaan de lijst.
Mobiliteit
Amsterdam scoort dan weer het best op het gebied van ‘gezonde mobiliteit’. De stad heeft een vrij uitgebreid ov-netwerk, voert beleid gericht op fietsen en wandelen en bij het herinrichten van straten wordt een voorkeursvolgorde van vervoersvormen aangehouden. Den Haag en Utrecht volgen op de tweede en derde plek. Apeldoorn, Emmen en Terneuzen bekleden de laagste posities. Een stad die hoog scoort op mobiliteit, is toegankelijk voor fietsers en voetgangers en heeft goed openbaar vervoer.
Gemeenschap
Terneuzen, Amersfoort en Haarlem scoren het beste op het gebied van een ‘gezonde gemeenschap’. Een stad met een gezonde gemeenschap is onder meer relatief veilig en heeft volop ontmoetingsplekken in de openbare ruimte. Terneuzen scoort hier met name hoog vanwege het veiligheidsbeleid van de gemeente. Arnhem, Amsterdam en Rotterdam behalen in deze categorie de laagste scores.
Gebouwde omgeving
Groningen, Maastricht en Nijmegen hebben de gezondste gebouwde omgeving. Een gezonde stad is bijvoorbeeld toegankelijk en ruim opgezet. Groningen valt vooral op door het beleid dat de stad voert voor een schone stad. De gemeente zet in op preventie en voorlichting, schoonmaakacties en adoptie en betrekt inwoners bij dit thema. Zaanstad, Emmen en Terneuzen scoren hier het minst.
Alle vijf aspecten gecombineerd ziet de ranglijst er als volgt uit:
1. Groningen
2. Nijmegen
3. Maastricht
4. Almere
5. Amersfoort
6. Apeldoorn
7. Emmen
8. Terneuzen
9. Breda
10. Haarlem
11. Leeuwarden
12. Utrecht
13. Eindhoven
14. Arnhem
15. Den Haag
16. Enschede
17. Amsterdam
18. Tilburg
19. Rotterdam & Zaanstad
Dat een stad gezond is, betekent overigens niet per definitie dat de mensen die er wonen ook gezonder zijn dan elders in het land. Zo hebben Emmenaren vaker overgewicht dan gemiddeld in Nederland, terwijl de stad de gezondste buitenruimte heeft. ‘Voor Emmen lijkt de opgave dan ook niet meer groen aan te leggen maar het gebruik ervan door kinderen te stimuleren’, concluderen de onderzoekers.
Arcadis wijst er ook op dat er binnen gemeenten grote verschillen zijn tussen wijken. Ook zijn de goed scorende steden allerminst ‘af’. ‘Zelfs de best gerangschikte steden kunnen nog aanzienlijk gezonder worden’, zo lezen we in het rapport. ‘Bovendien zal de verwachte bevolkingsgroei en de door de Coronapandemie [sic] hernieuwde aandacht voor gezondheid, de stadsinfrastructuur tot het uiterste oprekken.’ Het ingenieursbureau adviseert steden te werken aan een gezonde stad door een duidelijke visie en programma van eisen op dit gebied te formuleren, maar ook door gewoon te beginnen – zelfs voordat de visie ‘in beton gegoten is’.
Voor de lijst maakte Arcadis gebruik van onderzoek naar de kenmerken van een gezonde stad door het RIVM.
