In het Programma aardgasvrije wijken (PAW) doen gemeenten kennis en ervaring op om bestaande wijken haalbaar en betaalbaar te verduurzamen. In oktober 2018 zijn de eerste 27 gemeenten gestart. Met de proeftuinen en het kennis- en leerprogramma draagt PAW bij aan de doelstelling uit het Klimaatakkoord om 1,5 miljoen woningen en andere gebouwen te verduurzamen in de periode tot en met 2030. Dat is ook hard nodig, concludeerde het PBL eind vorige week. Willen we emissiereductiedoelen halen, dan is er flink werk aan de winkel.
Met de toevoeging van 19 nieuwe proeftuinen ontstaat naast meer volume ook meer variatie, aldus BZK. Die schuilt onder meer in de beoogde technieken. Bij de verduurzaming van de 19 wijken wordt gebruikgemaakt van waterstof, groen gas, elektrische waterpompen en veertien warmtenetten.
De Warmtecoalitie, een breed gedragen samenwerkingsverband tussen gemeenten, private partijen, netwerkbedrijven, consumentenorganisaties, woningcorporaties, warmte-coöperaties en milieupartijen, reageert enthousiast op de plannen.
Een eerste blik op de veertien projecten met warmtenetten leert dat Minister Ollongren de komende periode ervaring op wil doen met verschillende samenwerkingsmodellen. In Arnhem wordt gekozen voor een open warmtenet, in Nijmegen voor een modulair systeem met een coöperatieve aanpak, in Roermond een slim energie-net en in Den Bosch voor een bottom-up initiatief met stap-voor-stap opschaling.
‘Innovatie moet mogelijk blijven’
Deze nieuwe projecten laten volgens de Warmtecoalitie zien hoe belangrijk het is dat innovatieve modellen ook in de nieuwe Warmtewet 2.0 mogelijk blijven. Energieleverancier ENGIE en ‘innovatiehub’ Enpuls over de proeftuin in Roermond: ‘In Roermond hebben ENGIE en Enpuls een warmtenet in ontwikkeling in nauwe samenwerking met gemeente, woningcorporatie en bewoners. Juist door het samen te doen, borgen we maatschappelijke randvoorwaarden als wooncomfort, duurzaamheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid. De contouren van warmtewet, die stuurt op één integraal verantwoordelijke partij, maakt deze gelijkwaardige samenwerking onmogelijk.’
In de wijk Elderveld-Noord in Arnhem ontwikkelen de gemeente, woningcorporaties, het waterschap en Firan een warmtenet met restwarmte uit afvalwater van de rioolwaterzuivering. Deze onafhankelijke warmtenetten worden in het huidige wetsvoorstel om ‘onnodige redenen’ verboden, zegt de Warmtecoalitie.
Wethouder Cathelijne Bouwkamp van de gemeente Arnhem: ‘In Nederland zijn we met elkaar op zoek naar een eerlijke en betaalbare manier om de energietransitie vorm te geven. Warmtenetten spelen daarin een voorname rol. Waar we echter vanaf moeten is de monopoliepositie van energiebedrijven die warmtenetten beheren en exploiteren. Met de op handen zijnde Warmtewet kunnen we nu regelen dat warmtenetten ‘open netten’ zijn waardoor monopolies voorkomen worden. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat de omslag naar schone en duurzame energie eerlijk en betaalbaar blijft voor iedereen.’
Wijziging wetsvoorstel
Met het huidige wetsvoorstel kunnen sommige proeftuinen in de huidige vorm dus niet altijd worden uitgevoerd. Dit is volgens de Warmtecoalitie zonde van het maatschappelijk geld wat geïnvesteerd wordt en ‘fnuikend voor het draagvlak’. De partijen roepen daarom op tot aanpassing van het wetsvoorstel voor de Warmtewet. De betaalbaarheid voor bewoners moet centraler staan door maatwerk en verschillende samenwerkingsvormen mogelijk te maken, open netten moeten mogelijk blijven voor duurzame innovatie en energie coöperaties, en netwerkbedrijven moeten de mogelijkheid houden om te investeren in warmtenetten.
