Onder het mom van het credo ‘eerst stikstofruimte winnen, pas dan weer beperkt uitgeven’ wordt tot 2030 bijna drie miljard euro beschikbaar gesteld voor natuurherstel en - versterking. Ook komt er nog 2 miljard beschikbaar voor zogenoemde bronmaatregelen om de stikstofuitstoot van landbouw, verkeer, bouw en industrie te verminderen. Daar komt nog eens 1 miljard euro bij om mogelijk te maken dat de bouw een gedeeltelijke vrijstelling krijgt van de natuurvergunningsplicht.

Op de site van de Rijksoverheid staat dat dit voor de landbouw een omslag naar toekomstbestendige (kringloop)landbouw met zo min mogelijk emissies betekent. Er komen middelen voor investeringen in duurzame stallen, minder eiwit in veevoer en betere mestaanwending. Ook voor de industrie, bouw, luchtvaart en binnenvaart zorgt het kabinet voor financiële ondersteuning. 

In de Tweede Kamerbrief geeft minister Schouten aan dat met het wetsvoorstel veel aanbevelingen van het adviescollege Stikstofproblematiek onder leiding van Johan Remkes zijn overgenomen. In het wetsvoorstel staat echter wel dat de stikstofuitstoot 26 procent lager moet liggen dan nu, terwijl de commissie-Remkes 50 procent adviseerde.

Johan Vollenbroek, die het stikstofdossier aanhangig maakte, van Mobilisation for the Environment (MOB) is kritisch. "Het belangrijkste advies van commissie Remkes om de stikstofuitstoot binnen tien jaar te halveren, slaat de minister in de wind. Absurd, want alleen die halvering kan unieke en kwetsbare natuur daadwerkelijk beschermen.”

“De minister had geschiedenis kunnen schrijven door het roer drastisch om te gooien en op korte termijn in te zetten op een omslag naar ecologische landbouw met veel minder dieren. Die omslag is noodzakelijk voor een gezonde natuur. De plannen van het kabinet blijven juridisch wankel en dragen onvoldoende bij aan de noodzakelijk omslag in de landbouw. De commissie Remkes heeft nadrukkelijk maar tevergeefs aangedrongen op een resultaatsverplichting van 50 procent minder uitstoot. Het wetsvoorstel komt neer op pappen en nathouden. Nieuwe gerechtelijke procedures zijn onvermijdelijk en die zal de staat dan weer verliezen”, vervolgt Vollenbroek (die ook namens Greenpeace Nederland en Milieudefensie praat).

Meet- en rekenmethodes verder verfijnen

Naast het wetsvoorstel heeft minister Schouten de Tweede Kamer een brief gestuurd met de kabinetsreactie op de rapporten van het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof onder leiding van Leen Hordijk. Het kabinet onderschrijft de conclusie van het adviescollege dat de meet- en rekenmethodes voldoende zijn, wat belangrijk is om maatregelen voor stikstofreductie te onderbouwen. De overheid neemt de aanbeveling over om het aantal meetnetten uit te breiden.

Het adviescollege is kritisch op het gebruik van AERIUS Calculator als onderdeel van de vergunningverlening. Het Rijk zegt voortdurend te werken aan doorontwikkeling. Op donderdag 15 oktober volgt een nieuwe release met geactualiseerde gegevens. Tegelijkertijd constateert het kabinet dat er momenteel nergens in de wereld een betere methode beschikbaar is voor het verstrekken van vergunningen. Met de instelling van een Kennisprogramma Stikstof doet het kabinet nader onderzoek naar andere aanbevelingen van Hordijk, zoals de mogelijkheid om satellietmetingen te gebruiken. Ook volgt nog onderzoek naar het verruimen van de ondergrens, waarbij projecten met minder dan 0,005 mol depositie per ha/jr geen natuurvergunning nodig hebben, en het hanteren van een rekengrens voor projecten.

Milieudefensie laat weten dat ook de adviezen van de commissie-Hordijk genegeerd worden.  De commissie wees erop dat verkeersuitstoot onterecht anders wordt beoordeeld dan van andere bronnen, zoals de veehouderij en de bouw. De commissie noemde dit onverdedigbaar. Donald Pols, directeur van Milieudefensie sluit zich daarbij aan: “Hoe bestaat het dat het kabinet de uitstoot van het verkeer negeert als dat verder dan 5 kilometer van de weg af neerslaat? Alsof het daar de natuur niet vernietigt!”

Effectieve emissiearme stallen

Minister Schouten heeft de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) naar aanleiding van een CBS-publicatie vorig jaar om advies gevraagd over de effectiviteit van emissiearme stallen om ammoniak te reduceren. CDM bevestigt dat emissiearme stallen niet in alle gevallen de beoogde emissiereductie opleveren. Dat ligt soms aan de techniek zelf, soms aan verkeerd gebruik van de techniek. Minister Schouten onderstreept in een brief aan de Tweede Kamer de noodzaak om samen met de sector blijvend onderzoek te doen naar de emissiereductie van (emissiearme) stallen in de praktijk. Binnen de structurele stikstofaanpak is daarom duidelijk gekozen om eerst te investeren in innovaties en onderzoek en bij bewezen effectiviteit van de technieken veehouders te ondersteunen bij het duurzamer en emissiearm maken van stallen.

PAS-melders

Het kabinet bevestigt nogmaals dat voor de zogenoemde PAS-melders, ondernemers die voor de stikstofuitspraak van de Raad van State in aanmerking kwamen voor een vrijstelling van de Natura 2000-vergunningplicht, aan een oplossing wordt gewerkt. Het kabinet wil samen met de landbouwsector onderzoeken hoe dit versneld kan. Zij zitten volgens landbouworganisatie LTO in onzekerheid door wegvallen van het PAS (Programma Aanpak Stikstof).

De landbouworganisatie is ook niet te spreken over de gepresenteerde plannen. “Legaliseren, registreren, reduceren. Dat is de enige route voor een eerlijk, effectief stikstofbeleid waarbij chaos wordt voorkomen. Helaas mist dat nog steeds in de vandaag gepresenteerde maatregelen. Het kabinet komt niet met grote verassingen. Jammer, we hadden ons graag laten verbazen door implementatie van de voorstellen die de sector heeft gedaan,” aldus Trienke Elshof van LTO op hun site.